Gestalt Terapisi | Anı Yaşamayı Öğrenmek

İnsan psikolojisinde farklı bir yol izleyen Gestalt terapisinin temeli, “yaşanılan an”dır. İnsanın geçmişinde yaşadığı ve geleceğinde yaşayabileceği olaylarla ilgilenmez. İnsanın geçmişte yaşadığı yakınını kaybetme, hastalık, iş problemleri, ailevi problemler başta olmak üzere tüm olumsuz anılardan sıyrılmasını gerekli görür. Tüm enerjisini fiziksel ve zihinsel olarak bulunduğu odaya, sandalyeye ve önünde sallanan saate odaklamasını talep eder. Yöntemde kullanılan iki yol vardır: Canlandırma ve Boş Sandalye – Abartma.

Canlandırma tekniğinde terapist geçmişi şu ana taşıyarak karşısındaki insanın davranışlarını inceler. Örneğin bir katilin işlemiş olduğu cinayeti ondan tekrar anlatmasını isteyebilir. Bir katilin ağzından şu cümleler aktarılmıştır. “Bankalara, iş arkadaşlarıma ve ev kirasına toplam 500 bin TL borcum vardı. Elimde, avucumda bir kuruşum da yoktu. Psikolojik olarak kriz yaşıyordum. Geceleri borç krizi yüzünden gözüme uyku girmiyordu. Yatakta vücudum titriyor ve korkuyordum. İşin içinden çıkmak için zengin iş adamının evine girmeye karar verdim. Planımı yaptım. Sabaha karşı 04.00 04.15 sıralarında evin kapısının kilidini sessizce kırarak paranın olduğu kasaya yöneldim. Adımlarıma dikkat ederek ayak ucunda, titreyerek hareket ediyordum. Kasayı yavaşça çevirip parayı alırken, odanın ışıkları yandı. Ve iş adamıyla karşı karşıya kaldım. O anda hemen silahıma sarılıp adamı vurdum. Kaçarken polislere yakalandım.” Terapist bu yöntemle karşısındaki suçlunun olay anında hissettiklerini çözümlemeye çalışır.

Boş Sandalye tekniğinde danışan, sandalyelerden birine oturarak kurgusal bir durumun taraflarından birini temsilen konuşur. Sonra karşı tarafa geçer, bu defa da karşı tarafın yaklaşımını temsil eder. Kendiyle iç çatışmada olan suçlunun psikolojisini anlamaya çalışır. Empati kurularak yapılan yöntemin temel amacı, suçlunun sandalyedeki ruh halini çözümlemektir.

Abartma tekniğinde ise terapist, danışanın konuşması sırasındaki davranışlarına odaklanır. Göz temasından kaçınmak gibi gerginlik belirtisi olan mimik ve jestleri not eder. Uygulama, danışanların bazı davranışlarına odaklanmaları ve duygularını daha iyi tanımlamalarına yardımcı olur. Mental durumlarını daha iyi kavramalarına katkı sağlar. Suçlunun ayaklarının titremesi, ellerinin terlemesi, gözünü sık sık odak noktadan başka yöne çevirmesinin getirdiği sonuçları kaydederek suçlunun ruhsal portresini çizer. Suçluluk, kaza, hata gibi insanların psikolojisini tetikleyen davranışlar Gestalt terapisinin en çok kullanıldığı durumlardandır.

Her insan geçmişte pişmanlık duyduğu, “keşke yapmasaydım, çok pişmanım” dediği dönemleri evlilik, okul hayatı, iş hayatı gibi zamanlarda yaşar. O anlara tekrar dönmeyi, hayatın kendilerine verdiği fırsatı yeniden değerlendirmeyi ister. Gestalt terapisi, insanların hayatta karşılaştıkları durumlara karşın tercih yaparken doğru kararlar verebilmesi için uygulanan psikoterapi yöntemi olarak ortaya çıkmıştır. İnsanlar, gençlik, yetişkinlik ve yaşlılık dönemi olmak üzere üç dönemli yaşam deneyim alanı içinde savrulur durur. Yaşanılan her dönem kendi içinde deneyimler kazandırır.

Yukarıda bahsettiğimiz üzere hayat üç şeritli bir yoldur. Dün, geçmiştir. Bugün, şimdidir. Yarın da gelecektir. İnsan hayatı her ne kadar dalgalı bir sörf gibi olsa da yaşanılan durumlar, acısı ve tatlısıyla geçmişe aittir. Sonuçlar değiştirilemez. Hayatın içinde benzer vakalar yaşansa da bu, tekrarı olmayan bir serüvendir. Geçmişle yüzleşmek veya gelecekten umut beslemek insana her zaman zarar verir. Pişmanlık ve umut tehlikeli iki duygudur. Gestalt terapisi, insanı pişmanlık ve umut duygularından arındırmaya çalışarak anı yaşayabilmesine yardımcı olmaya çalışır. Son tahlilde Gestalt terapisini iyi uygulayabilen insanların, hayatta karşılaştıkları problemlere karşı daha güçlü kalabilen ve mutlu anlarının farkındalığını kazanan kişiler olduğu görülmüştür. Tedavinin en önemli yönü de insana hayat rehberi sunuyor olmasıdır.

Editör: Elif Türkoğlu – 20.03.2023