DEHB (Hiperaktivite Bozukluğu) Nedir?

DEHB aşırı hareketlilik, dikkat sorunları ve istekleri erteleyememe belirtileriyle giden bir psikiyatrik hastalıktır. Her ne kadar hareketli gördüğümüz her çocuğa kafamızdan bu tanıyı koysak da aslında hiperaktivite bozukluğu o kadar basit bir sorun değildir.

Okula başlama yaşlarında teşhisi konulabilmekle beraber bazılarında 12-13 yaşlarında kendi kendine geçebilmektedir. Ama ömür boyu sürenleri de görülür. DEHB’li insanlar genelde sonuçlarını düşünmeden davranabilirler. Sonucunda maddi kayıp, incinmek, yaralanmak gibi şeyler ile karşılaşabilirler. Özellikle genç ve yetişkin insanlarda, aniden çok fazla miktarda para harcamak, arkadaş veya aşk ilişkilerinde ani kararlar almak gibi problemlerle karşılaşılabilir.

Belirtileri 

• Unutkanlık
• Eşya kaybetme
• Dikkatinin dağılması
• Konuşulanları dinlemiyor gibi yapma
• Sürekli oyun değiştirmek
• Sık sık bir şey sormak
• Çok konuşma
• Sakarlık
• Tek ilgi odağı olmak istemek
• Oturamamak
• Başladığı işi bitirememe
• Öncelikler konusunda sıralama yapmakta güçlük
• Hayal kurmak

Hiperaktivite Testi (MOXO D-CPT) Nasıl Yapılır?

Hedef seçilen uyarı bilgisayar ekranında belirdiğinde klavyede gösterilen tuşa basması istenir. Bu test sayesinde dikkat, zamanlama, dürtüsellik ölçülür. Hiperaktivite bozukluğu varsa kişi ya hedef olmayan uyarı için tuşa birkaç defa basar ya da klavyede basılması gereken tuş haricinde bir tuşa dokunur. Oldukça profesyonel şartlarda yapılan bu testin en basit anlatımı bu şekildedir.

Hiperaktif çocuklarla ilgili yanlış bilinen şeylerden biri zeka seviyelerinin daha yüksek olmasıdır. Böyle bir durum söz konusu değildir, zeka seviyeleri normal insanlarla aynıdır.

Oluşumunda genetik faktörü %90 oranındadır. %10’luk dilimde ise alkol ve sigara vardır.

Ailesinin Tutumu Nasıl Olmalıdır?

• Hiperaktivite bozukluğuna sahip çocuklara aileleri daha ilgili davranmalıdır.
• Onu akran baskılarından korumalı ve öğretmenlerini bu konuda bilgilendirmeli, gerekirse DEHB raporu almalıdır.
• Ders çalışma ortamındaki ses çıkarabilecek, dikkat dağıtabilecek olan nesneler ortadan kaldırılmalıdır.
• Ona yeni bir şey öğretirken defalarca tekrarlamaktan gocunulmamalı ve çocuğa bunun normal bir şey olduğu anlatılmalıdır.
• Göz teması kurmaya özen gösterilmelidir.
• Doğru davranışları ödüllendirilmelidir.
• Söylenen bir şeyi yapana kadar ikinci şey söylenmemelidir. Bu, çocuğun kafasının karışmasına ve yapılan işten alınan verimin düşmesine yol açar.
• Kıyafetlerinin ve kitaplarının olabildiğince az sayıda tutulması gerekmektedir. Düzeninin zor sağlandığı bir oda çocuğa işkenceden başka bir şey yapmaz.
• Eskiden bu tarz psikolojik hastalıkların bir tedavisinin olmadığı düşünülerek şu an yaşanan durum boş verilmemelidir. Çünkü bir şeyin çözümünün zaman fark etmeksizin yapılmaması ondan sonraki nesli tehlikeye sokmaktadır.

Tedavisi

İlaç ve terapilerle çözümü gerçekleşmektedir. Psikososyal ve psikoterapi alınmalıdır. Onun dışında düzenli olarak beyin egzersizleri ve fiziksel egzersizler yapılarak bu sorunu en aza indirgeyebiliriz. Gıda olarak ise ceviz, keten tohumu, çinko içeren besinler bireyi yatıştırmada rol oynar.

BBC News Türkçe, Youtube kanalında yayınlanan videoda Penny Jarrett isimli genç kadını DEHB hastalığı hakkında verdiği röportajı izlemek isterseniz:

Editör: Melike Bay – 08.09.2022