İnsan Vücudunu İşleten Sistem: Limbik Sistem

Limbik Sistem; beyindeki birtakım yapılardan oluşan kümedir. Ve bu sistemin çoğu duyguların düzenlenmesinde rol oynar. Bilim insanlarınca tam olarak hangi yapılardan oluştuğu tam olarak saptanamayan bir sistemdir. Hipodalamus, Amigdala, Talamus ve Hipokampus olmak üzere 4 temel yapısı vardır. Limbik sistemler beyin sapının üstünde yer alır. Beynin en alt kısmında bulunur. Sistemin diğer bölgesinde omurilik bulunur. Vücuttaki sırt boyunca uzanıp kuyruk sokumuna kadar aşağı iner. Beynin korteks kısmının dışında kalan çizgilerdir.

• Talamus: Beynin duyusal aktarma istasyonu görevini üstlenir. Görme, duyma, tatma, dokunma ve işitme duyu organları sinir sisteminden gelip talamus’a uğrar. Talamus bu duyuları alır ve Kortes’teki veya beynin başka bölümlerindeki uygun bölümlere yönlendirir. Çünkü duygular temelde 5 duyu organdaki etkilerin bir sonucudur. Talamus’a uğramayan tek duyu organı da burundur. Yani koklamadır. Nedeni de burnun kendi aktarma sisteminin olmasıdır. Burundan gelen duyu beyinde özel bir bölgeye ulaştırılır. Duyguları düzenleyen diğer kısımlara da cok yakındır. Bazen bir duyu beyinde çok güçlü duygulara varır. Ve geçmişteki bir anın hatırlanmasını sağlar.
• Amigdala: “Öfke Merkezi” olarak görülür. Yapılan deney ve gözlemlere göre amigdala, öfke ve şiddet ; korku ve kaygı amigdalanın uyarılması sonucu meydana gelir. Amigdala’nın ihmali de “yumuşama etkisi” yaratır. Doktor Kluver isminde psikolog ve beyin cerrahi Doktor Bucy keşfetmiştir. Aynı zamanda tıp alanında “Kluver Bucy Sendromu” olarak geçen terim de mevcuttur. Amigdala’nın bilateral imhasıyla ortaya çıkar. Bilateral çift taraflıdır. Amigdala’nın çift taraflı olması sık görülen semptomlara neden olur. Örneğin hiperoralite bunlardan biridir. Yani ağzı boş durmamak. Veya hiperseksülatite. O da cinsel istek duymaktır. Ve engellenemeyen davranışlardır. Toplumsal kuralları görmezden gelerek fevri hareket etmek davranışın sonuçlarını düşünmeksizin yapılan hareketler yani tehlikeli işlere kalkışmaktır. Amigdala’nın her iki kısmı ihmal edilince ortaya çıkar. Amigdala’nın uyarılması korku ve kaygı yaratır. Kaygı bozukluğu yaşayan veya kaygı atağı yaşayan insanlar, bazen etken maddesi “benzodiazepin ilaçlar” verilir. Bu benzodiazepin ilaçların işleyiş mekanizması farmakolojik olarak alkole benzer. Alkol alan insanlar da düşünmeden hareket eder. Hiporealite oluşur. Kişinin çok fazla yemeye girişmesi, aşırı cinsel istek duyması ve engellenmeyen davranışlar örneklerden birkaçıdır. Alkol nedeniyle akli dengesi yerinde olmayan biri toplumsal kuralları hiçe sayar. Amigdalayı uyarmak ile hiçe saymak arasındaki fark buradan da anlaşılır.

• Hipokampus: Hafızada önemli rol oynayan yapıdır. KSP olarak kısaltılmış yapıda kısa süreli belleğin uzun süreli belleğe dönüşmesine yardımcı olur. Uzun veya kısa süreli bellek de olsa hafıza da duyguların oluşmasına yol açabilir. Uzun süreli hafıza oluşumunda önemlidir. Bu bölgede zarar gören insanlar hafızalarına yeni bilgiler eklemekte zorlanır. Deneyimledikleri her şeyi unuturlar. Ancak eski bilgiler silinmez. Uzun süreli bellek bundan etkilenmez.
• Hipotalamus: Talamus’un altında yer alır. Çok küçük bir yapıdan oluşur. Beynin toplam hacminin %1’inden azını teşkil eder. İnsan vücudunun birçok işlevin düzenlenmesine yardımcı olur. Otonom Sinir Sistemini düzenler. “Savaş veya kaç” veya “dur ve sindir” mücadelesi olarak görülebilir. Hiptolamus Endokrin Sistemini de düzenler. Düzenleme sayesinde salgıyı tetikler ve hormonların kana karışması sağlanır. Epinefrin ve norepinefrin tetiklenen hormonlardır. Epinefrinin diğer adı adrenalindir. Hipotalamus açlık, susuzluk, uyku ve cinsellik gibi başka güdülerde de rol oynar.

İnsan yapısının karmaşık olmakla beraber inanılmaz müthiş bir matematiksel yapısı da vardır. Limbik Sistem de duyu organları ile duygular arasındaki bağlantının oluşmasına yardımcı sistemlerden sadece biridir. İnsan fiziksel ve zihinsel olarak mekanizması kafa karıştırıcı olmasına rağmen bozulmayan ve her türlü dış ve iç etkilere karşı korunabilecek ve onlarla savaşabilecek yapıyla donatılmıştır. İç ve dış etkiler ne kadar yeni, bilinmez veya zorlu olursa olsun sistem kendi çarkını döndürmeye devam eder.

Editör: semra – 03.08.2023