Işığın Ustası: Rembrandt Kimdir?

Sanat; insanın içindeki duyguları, imgeleri ve toplumla olan ilişkisini geliştiren, değiştiren, aynı zamanda hayallerini yansıtmaya yardımcı bir alandır. Edebiyat, film, müzik, dans, tiyatro, bale başta olmak üzere toplumu ve bireyi merkeze alan tüm sosyal alanlar sanatla ilişkilidir. Sanatını ortaya çıkaran, topluma sesini duyurmaya çalışan, alanla ilgili çalışmalar yapan insana da “sanatçı” denir.

Sanatçılar, sanatlarını icra ederken doğada bulunan araç ve gereçlerden faydalanır. Işık, fırça, spatül ve yağlı boya, sanatın günyüzüne çıkmasına yardımcı araçlardan birkaçıdır. İlk insanlardan günümüze birçok sanatçı, sanatla ilgilenmiş, sanatla var olmaya çalışmıştır. Sanatçılardan biri de Rembrandt‘tır. 1606 yılında Hollanda’da doğmuştur ve Hollanda’nın “Altın Çağ” ressamlarının başında gelmektedir.

Portreleriyle öne çıkan ve dönemin şartlarını da eserlerinde yansıtan bir sanatçı olan Rembrandt, değirmenci bir babanın ve ailesi fırıncı olan bir annenin çocuğudur. Eserleri, ilk olarak Lieden Üniversitesi‘nde okuyan Yakup Once Vagoon‘un takdirini toplamıştır ve 1621 yılında ressamın öğrencisi olmuştur. 1624’te kısa süre çıraklık yapmış, 1625’te Lineda’da bir arkadaşı ve meslektaşıyla stüdyosunu kurmuştur. 1625 yılında stüdyo öğrenci kabul etmeye başlamıştır ve bunların arasında Gerrit Dou da yer almıştır.

1629 yılında Rembrandt, Mate ile ilişkiye başlamış ve ilişkileri 1649’da kötü sonla bitmiştir. 1640’ların sonuna doğru Rembrandt, 1647’de evine kâhya olarak giren Hendrickje Stoffels ile bir ilişkiye başlamıştır. Evli bir çift gibi yaşayan çiftin 1654 yılında adını Cornelia koydukları bir kızları olmuştur. Günahkâr olduğu iddiasıyla Stoffels kiliseden aforoz edilse de çift ilişkilerini sürdürmüşlerdir.

Sanatsal yönünü Matematikçi Constantin keşfetmiştir. 1630 yılında babasını kaybettikten sonra 3 yıl Amsterdam’da kalmıştır. Burada Henrik’in evini kiralamıştır. Daha sonra Henrik’in kuzeni olan Sas Kieman ile 1634 yılında evlenmiştir. Eserlerinin ilham kaynağı da eşi olmuştur. Tüm eserlerini ondan ilham alarak yapmıştır. En ünlü eserlerinden Çiçek Tanrıçası Flora tablosu bunlardan biridir.

Sanat yaşamı oldukça güzel ve görkemli bir sanatçı olan Rembrandt, 1631 yılında Amsterdam’a taşınmış ve orada portre ressamı olarak ün kazanmıştır. Eserlerinde burjuvazi kesimini, kentin sivil koruyucuları, hayır dernekleri ve meslek gruplarından insanları fotoğraflarında işlemiştir. Dr. Nicolaes Tulp’un Anatomi Dersi adlı eseri bunun sonucunda yaratılmıştır.

Her sanatçı çağdaşlarından veya kendisine idol seçtiği insanlar sayesinde eserlerini icra eder. Rembrandt’ın da  sanatsal gelişimini olumlu etkileyen isimler Jacop Van Swanenburch ve Pieter Pieterszoon Lastman’dır. İlk eserlerinde Lastman’ın etkisinden giderek konu ve kompozisyon oluşturmada onu örnek almıştır. Birçok konu ve türde tablo üreten Rembrandt, tarih içerikli konulara da yer vererek toplumunun güncel durumunu da eserlerine yansıtmıştır. Tablolarında dönemin durumunu veya nesnel gerçeklik  yerine, insanların olaylara karşı duygularını ve düşüncelerini göstermeye çalışmıştır. Dış dünyada yaşanan durumların insanlar üzerinde bıraktığı etkiyi sanatseverlere anlatmaya çalışmıştır. Eserlerinin çoğunu Amsterdam’da 1639 yılında kaldığı soluk evinde oluşturmuştur. Rembrandt’ın eserlerinde ağırlıklı olarak koyu ton göze çarpar. Ressam genel olarak tercihini koyu ya da kırmızı kahve, koyu sarı, okra, gri ve açık gri gibi tonlardan yana kullanmıştır.

Sanatçının, sanatsal dönemi iki sınıfta toplanmıştır: Erken ve Geç Dönem. Erken Dönem resimlerini ağırlıklı olarak gri tonlarda zemin üzerine;  Geç Dönem resimlerini ise koyu kahverengi tonların etkin olduğu zemin üzerine yapmıştır.

Sanatsal tarafı görkemli ve nadide olan Rembrandt maalesef aile hayatında birçok üzücü durumlarla karşı karşıya kalmıştır. İlk olarak 1635 ve 1639 yılları arasında doğan Cornelia ve Rombertus adlı çocukları küçük yaşta vefat etmiştir. Sonrasında ise eşini 1642 yılında kaybetmiştir. Çocukları yetim kalan Rembrandt kara bulutları üzerinden dağıtmak için eşinden yadigâr çocuklarına bakmak üzere Geertje Dircx adında hizmetçi almıştır. Ancak kaderinde süren tahlisizler bir türlü yakasını bırakmamış, 1656 yılında Rembrandt iflas etmiştir. Borçlarını kapatmak için birçok antika koleksiyonu ve evi dahil tüm mal varlığı borçlarını kapatmak üzere satılmıştır. 1660 yılında Hendrickje, Titus ile birlikte iş kurmuş, Rembrandt’ı da işe almış böylece Rembrandt borçlu alacaklılardan  kurtulmuştur. Bundan üç yıl sonra, 1663’te vefat eden Hendrickje Stoffels Westerkerk’e gömülmüştür. Bu ölümü beş yıl sonra, 1668’de Titus’un ölümü takip etmiştir. Kısa bir süre sonra, 4 Ekim 1669’da da Rembrandt ölmüştür. Amsterdam’da vefat eden Rembrandt 8 Ekim’de, Westerkerk’te bilinmeyen bir mezara gömülmüştür. Sanata büyük hizmetler veren hem bireye hem de topluma seslenen, inişli – çıkışlı bir hayat geçiren sanatçının önemli eserleri şunlardır:

• Dr. Nicolaes Tulp’un Anatomi Dersi (1632)
• Gece Devriyesi (1642)
• Yahudi Gelini (1665)
• Savurgan Oğul’un Dönüşü (1669)

Editör: Doruk Adakoğlu – 24.06.2023