İstanbul Boğazının Mitolojik Hikayeleri Bölüm 1

Marmara boğazının nasıl oluştuğu ile ilgili efsaneler vardır. Ve hatta bunların bir kaç tanesi Haliç ile bağlantılıdır. En kabul görenleri Bosphorous Efsanesi ve Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesinin İstanbul bölümünde anlattığı Hz. Zulkarneyn’le bağlantılı olan hikayeler.

Araştırdığım kadarıyla nasıl oluştuğu ile detaylı bir araştırma ya da kanıt yok maalesef. 2007 yılında Marmaray kazıları sırasında, Yenikapı’da günümüzden 8500 yıl öncesine ait iskan izleri bulunmuş. Beşiktaş’ta yapılan bir metro kazısında da  3200 yıl ile 2800 yıl öncesine, Demir Çağı’na ait mezar buluntularına ulaşılmış. Bazı kazılar sonucu İstinye ve Büyükdere koyu gibi küçük derelerin Boğaziçi’ne aktığı noktalar ile Göksu vadisinde prehistorik döneme ait konaklama ve yerleşme noktalarının bulunmuş. Aslında bizim için çok önemli olan İstanbul Boğazının nasıl oluştuğunun efsaneler ve elimizde olan gerçeklerle birleştirip detaylı bir araştırma ve analizle bir an önce gerçek hikayesinin bulunması gerekli ve aslında çokta önemli bana göre.

Boğaziçi’nin son buzul dönemi sonrası denizlerin yükselmesi nedeniyle meydana geldiği bilinmektedir. 12.000 bin yıl önce yaklaşık yetmiş metre kadar yükselen deniz suyu, Çanakkale Boğazı vasıtasıyla önce Marmara Denizi’ni oluşturur, daha sonra Boğaziçi oluşarak Karadeniz yaklaşık 110 metre kadar dolarak, bugünkü seviyesine ulaşır. İstanbul’un esas gelişimi, Constantin’in İstanbul’u Roma’nın başkenti ilan etmesiyle başlar.

Gelelim mitolojiye:

İstanbul Boğazı yani Bosphorus efsanesi, Kral Byzas’ın anneannesi ve Hera tapınağının rahibesi İo, Yunan mitolojisinde Tanrıların Kralı olarak geçen çapkın Zeus ile aşk yaşamaktadır. Zeus ve İo bir gün birlikteyken, Zeus’un eşi ve baş tanrıca Hera durumun farkına varır. Bunu üzerine baş tanrı İo’yu boynuzlu bir ineğe çevirir. Başına diktiği dev, kralın adamları tarafından öldürülünce Hera, İo’nun başına bu sefer bir sinek musallat eder.

İstanbul Boğazı’nı Bosphorus olarak adlandıracak olan hikaye de tam burada başlar. Efsaneye göre İo sinekten kaçarken, yolları, ovaları, dağları ve hatta kıtaları aşar ancak bir türlü kurtulamaz. Sonunda derin bir vadinin kenarına dek gelir: İstanbul Boğazı. Tam vadiyi geçerken, alan suyla dolar ve İstanbul Boğazı oluşur.

Boğaziçi’nin adı böylece oluşur: Yunanca “boos”un inek, “foros”un ise geçit anlamına geldiği yönünde bilgilere denk geldim. Eski Yunanca inek geçidi anlamına gelen Bosphorosus ve bugünkü İngilizcede Bosphorus adı böylelikle bugüne dek gelir.

Diğer hikaye ise bir sonraki yazıda.

Editör: Astropower – 20.07.2022