Yunan Mitolojisinin Temeli: Kaos ve Gaia

Her mitoloji temel bir yaratılış hikâyesine dayanır. Bugün inandığımız dinler özelinde de bu durum geçerliyken antik çağların mitoloji hikâyelerinde, destanlarında ya da efsanelerinde görmemek imkânsızdır. Antik Yunanların inandıkları dinin temeli de yine bir yaratılış hikâyesine dayanıyordu; Kaos ve Gaia’nın mitine.

Kaos kısaca hiçbir şeyin olmadığı simsiyah bir boşluktan ibarettir. Antik Yunan inancına göre evrende hiçbir şey ve hiç kimse yokken Kaos vardı. Tabii hiç kimse yokken bizden bahsediyorum, Kaosu yaratan kişi olan Kronos bu hiçliğin içindeydi.

Kronos yani zaman evrenden bile eskiydi. Bu tanrı bir şeyler yaratıyor ama yarattıklarını sağa sola savurarak bir daha ilgilenmiyordu. Onları bir düzene koymadığı için etrafındaki tüm mekan dağınık hâldeydi ve bir kaos durumu hâkimdi.

Bu karanlık boşluğun içinde her şey karmakarışıktı ve bu karanlığın şekli yoktu. İşte bu karanlıktan da Gaia doğdu. Yeri temsil eden bu tanrıça bereketin simgesi olarak geniş göğüslüydü. Kaostan doğan Gaia ile birlikte Eros da doğdu ki o da aşkın tanrısı olarak bilinir.

Erebos ve Aether de yine Gaia’nın kardeşlerinden olduğuna inanılır. Erebos geceyi, Aether ise yerin ışığını temsil etmektedir. Gaia ile Aether birlikte olarak Uranus’u doğurur. Uranus ikinci kuşak tanrıların babası olacaktır. Gaia bu ikinci kuşak tanrıları doğurmadan önce öz oğlundan birçok çocuk sahibi oluyor ancak ilk çocuklar ucube denilebilecek türden elli kafaya, elli ayağa, elli kola ve her kolda elli ele sahip acayip yaratıklar olunca Uranus bunlardan dehşete düşüp Gaia’nın rahmine geri itiyor. Daha sonra Gaia yine gebe kalıp Kiklop olarak bilinen tek gözlü yaratıkları doğuruyor.

Kiklop ayrıca bizim mitlerimizde Tepegöz olarak geçmektedir. Kikloplar’a dokunmayan Uranus bir süre yeni çocuklarıyla yaşıyor. Bu kez çocuklar el işleri konusunda maharetli çıkarak annelerine yıldırım, fırtına, zırh, kılıç ve kalkan dövüyorlar.

Uranus yine bir korkuya kapılarak Kiklopları bir zincire vurup hepsini bir araya getirerek Tartarus’a atıyor. İşte önceki yazımda bahsettiğim Tartarus’da böyle oluşuyor.

Uranus’un bu bitmek bilmeyen korkusunun arkasında, bazı mitlerde babası olarak gösterilen Kronos ile yaşadığı olaylar var. Kronos çocuklarını yiyerek kendisini tahttan indirmelerini engellemek ister. Çünkü o da çocuklarının gücünden çekinmektedir. Ancak Uranus bundan kurtulup babasını indirip boşlukta yuvarlanan bir kayaya zincirler. Uranus bunun kendisinin başına da geleceğinden korkarak çocuklarını yok etmektedir.

Bütün bu olan bitenlerden sonra hâlâ Uranus ile birlikte olan Gaia ondan “Titanlar” olarak da bilinen bu ikinci kuşak tanrıları meydana getirdi. Yunan Mitolojisinin ana dayanağı olarak Gaia önemli bir yer tutar. Kronos’un şekil vermeden var ettiği evrende ilk tanrı olan Kaos’dan itibaren Gaia hep bir sonraki tanrı kuşağının yaratımında yer alarak soyun sürmesini sağlamıştır. Şüphesiz ki soyun devam etmesi de Gaia’nın bereket yönünü vurgular.

Burada vurgulamak gerekir ki yukarı anlatılan mitolojik hikâye çoğunlukla kabul edilendir. Bunun dışında birçok farklı hikâye de bulunabilir çünkü Antik Yunan Mitolojisi ve inancı tek ve bir olmaktan uzak olarak farklı farklı hikâyelerle defalarca anlatılmıştır. Hesiodos farklı, Homeros farklı, Platon farklı, Aristo farklı ve diğer Antik Yunan tarihçileri farklı olarak hikâyeleri ele almışlardır. Zaten bu yazarların kitap yazarak mitolojiyi derleme toplama çalışmalarının amacı başı sonu belli olan bir hikâye oluşturmaktı.

Gaia’nın Titanları doğurmasından sonraki mitlerini ise sonraki yazımda ele alacağım.

Editör: Fatih Düz – 15.07.2022