içinde ,

MuhteşemMuhteşem HavalıHavalı İnanılmazİnanılmaz

‘Ateşli’ Yaratıklar: Ejderha ve Mitoloji

Ejderha denildiğinde çoğumuzun aklına Uzak Doğu ülkeleri gelir. Halbuki, ejderhalar neredeyse her kültürde mevcuttur. Bu mitolojik canavarlar yeri gelir gücü, kuvveti ve kötüyü sembolize eder; yeri gelir aklı, iyiyi ve iyi huyları sembolize eder. Ejderha ismi Farsçadaki ‘‘Ajdahak ya da Ajdaha’’ kelimelerinden türetilerek Türkçeye eklenmiştir. Kelime anlamı olarak ise “evren” demektir. İngilizcede ise, Dragon yani ejderha kelimesi Yunanca “drakon” yani yılan sözcüğünden türemiştir.

Buradan da anlayacağınız gibi ejderhalar genellikle sürüngenimsi ve yılanımsı deriye sahip bir şekilde tasvir edilirler. Batı kültüründe bu ejderhalar ağzından ateşler saçan etçil sürüngenlerdir. Genellikle şeytani olarak görürüler; mağara ve bataklıklarda yaşarlar. Avrupa Edebiyatındaki en önemli 2 ejderhalar Aziz Yorgi’nin öldürdüğü ejderha ve Beowulf‘u öldüren ejderhadır. Avrupa Edebiyatında genellikle şövalyeler bir amaç uğruna çıktıkları yolda ejderhalarla karşılaşır ve onlarla savaşmak zorundadırlar; ya da direkt amaçları etrafı tehdit eden bir ejderhayı öldürmektir.

Bir sürü Avrupalı ejderha türü vardır. Örnek olarak, Guivre bacaksız ya da kanatsız olarak tasvir edilir. Kafası üçgenimsidir ve büyük bir sürüngendir. Lindworom‘un bir çift bacağı vardır ve hiç kanatları yoktur. Amphiptere kanatlı uçan ama bacakları olmayan bir ejderhadır. Wyvern kana susamış olarak bilinir ve 2 kanadı ve 1 tane dikenli kuyruğa sahiptir. Son olarak ise Haneden Ejderhası (Heraldic Dragon) adından da anlaşılacağı gibi Hanedanlık ve Krallıkların sembolü olan 4 bacaklı, 2 kanatlı bir ejderhadır.

Asya ya da Doğu ejderhalarına gelecek olursak, bu ejderhalar genellikle bilgeliğin, sakinliğin ve aklın sembolüdürler. Dünyada en çok bilindik ejderhalar bu olsa gerek ki hemen aklınızda keçi sakallı, kedi bıyıklı, aslan yeleli ve antenli bir ejderha canlandığına yemin edebilirim. Uzak Doğu Asyalıların kültüründe Yin Yang önemli bir yere sahip olduğundan, ejderhalarının vücutlarında da 117 tane pul bulunur ve bu pulların 81 tanesi iyiliğin sembolü olan Yang’a sahiptir.

Geri kalan 36’sı ise kötülüğün sembolü olan Yin’e sahiptir. Asyalı ejderhaları 3 kategoride toplayabiliriz: 3 ayak parmaklı, 4 ayak parmaklı ve 5 ayak parmaklı. 3 ayak parmaklılar Japonya’ya özgüdür. 4 ayak parmaklılar Endonezya ya da Kore’ye ait olsalar da bazı Çinli ejderhaların da 4 tane ayak parmakları vardır. Fakat Kraliyete mensup Çinli ejderhaların 5 ayak parmağı vardır. Son olarak Asya ejderhaları 5 farklı renge sahiptirler: mavi, sarı, beyaz, siyah ve kırmızı. Sarı ejderhalar en güçlüleridir ama kırmızı ve siyah olanlar da sarılar kadar olmasa da güçlüdürler. Genellikle ağızlarında, çenelerinin altında ya da pençelerinde incilerle çizdiler. Güçlerini o incilerden aldıkları düşünülmektedir.

Dünyamız çeşitli kültürlerle doludur. Bu yüzden ejderha mitleri sadece Asya ve Avrupa ile sınırlanmamaktadır. Mississippi Nehri yakınlarında yaşayan Amerikan yerlilerinden Illini halkının ayı kafalı, büyük dişli, geyik boynuzlu, pullu vücutlu, ve kartal pençeli ayı bacaklarından oluşan Piasa isimli bir ejderhaları vardır. Etiyopya’da ise 4 kanatlı Etiyopya Rüya Yılanı (Etiopian Dream Snake) adında ejderha efsaneleri mevcuttur. Madagaskarlı Rukh, Arabistan’ın Anqa’sı, Rusya’nın Vekher (rüzgar iblisi), Persli Demaj ve Aztekli Kukulkan da üstte bahsettiğim iki kültüründen farklı kültürlerde yer alan ejderhalara örnek olarak gösterilebilir.

Dünyanın dört bir yanında, çoğu kültürün mitleri arasında ejderhalardan bahsedilmektedir. Aynı şekilde Türk mitolojisinde de ejderhalar vardır. Türk mitolojisi Uzak Doğu Asya ülkelerinden en çok Çin’den etkilenmiştir. Buna ek olarak, Hunlar başkentlerine “Ejderha Şehri” anlamına gelen Lung-c’héng demişlerdir. “Yılan görünümünde de olabilen ejderha, Hun Türklerinin bayrağında kendisinde yer bulmuştur.

Ayrıca Türklerin 12 hayvanlı takviminde de ejderha, bir yılı temsil etmiştir. Bu yılda doğanlar baht sahibi, güçlü, kuvvetli ve insanlardan hürmet görürler.” (Duman, 2019, s. 489) O yüzden Türk mitolojisinde bulunan ejderhalar genellikle bolluk, bereket, su gibi özelliklerle anılırlar. Motif ve işlemelerde de çokça yer alan ejderhalarımız Dede Korkut masalları ve  Oğuz Kağan Destanı’nda anlatılmıştır. En önemli ejderhalar ise; Bükrek, Sangal, Badraç, Büke ve Yelbegen (Yelbeğen, Yilbeğen, Celbeğen)‘dir.

Editör: Sümeyye Özmen – 09.10.2022

Bu içerik hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorum yapabilir, oy kullanabilir ya da tepki seçebilirsiniz. Gönderinizi oluşturun!

Rapor Et

Uzman

Doruk Adakoğlu tarafından yazıldı

Ankara Üniversitesi Amerikan Kültürü ve Edebiyatı mezunu. Serbest çevirmen, yazar ve editör.

Ne düşünüyorsun?

Yorumlar

Bir yanıt yazın

    Daha fazla yorum yükle

    Dünya Sağlık Örgütü’ne Göre Bekar Olmak Artık Bir Engellilik

    Bağımsız Sinemanın Serseri Çocuğu Jim Jarmusch’a Yakından Bakış