Dünyayı Döndüren Çark: Globalleşme

Globalleşme; kültür, para ve insanların birbirleriyle paylaşımına denir. Uluslararası ticaret, ulaşım gibi etkileşimler sayesinde gerçekleşir. Yeni bir kavram gibi gözükse de aslında temelinde uluslararası ticaret anlamına gelir. Asya’nın doğusundan İpek ve Baharat Yoluyla ticaret M.Ö 1. yüzyılda başlamıştır. Yollar farklı kültürlerin birbirleriyle ekonomik ve sosyal iletişiminin zeminini oluşturmuştur. Çünkü globalleşme sosyal bir süreçtir. İnsanlar coğrafi, sosyal ve politik sınırlarının ötesini fark etmeye yardım eder. Globalleşmeyi etkileyen etmenler şunlardır:

1. Farklı kültürlerin birbirleriyle ekonomik ilişkisi
2. İletişim Teknolojilerindeki Gelişmeler
3. Uluslararası Teknolojik İlerleme

Dünya Sistemi Teorisi: Dünya’yı parça olarak değil; bütün olarak görür. Merkez, çevre ve yarı çevre ülkeler vardır. Merkezde Batı Avrupa ve Birleşik Devletler vardır. Güçlü bir hammadde ve siyasi güçleri vardır. Çevre ülkeler Meksika gibi ülkelerdir. Ve zayıf bir sistemleri vardır. Hammadde ihracatı gibi tek tip ekonomik çeşidi vardır. Fakir ve eğitimsiz insan sayısı çok yüksektir.

Modernizasyon Teorisi: Tüm toplumlar geleneksel yapıdan modern düzene geçince benzer yolu izlediğini savunur. Yapılacak finansal desteklerle geleneksel ülkeler modern devletlerin düzeyine ulaşabilir.

Bağımlılık Teorisi: Modernizasyon Teorisine tepki olarak doğmuştur. Dünyadaki ekonomik dengesizliği incelemek için merkezi yoldan faydalanır. Temel düşüncesine göre merkez ülkeler ve ona yardımcı komşu ülkeler ithal ettiği ürünleri diğer ülkelere süzgeçten geçirdikten dışarıya satarlar. Sebebi ise gelişmemiş ülkeler olmaları değil; ticaret işine yolda yolcu olarak dahil olmuş olmalarıdır. Sözü geçen ülkelerin kendine has yapıları ve özellikleri vardır. Ekonomik koşulları elverişsizdir. İlerleme ve gelişme olanağına sahip değillerdir. Zengin uluslara bağımlıdırlar.

Kültür ve sosyal ağ oluşturma, ekonomi, ticaret, teknoloji, sanayi tüm sosyal etkileşimler artık hızlı ve sürekli olarak hareket halindedirler. Aşırı küreselleşme fikri, globalleşmeyi yerinde bir süreç olarak görür. Çok sayıda tekil ülke tek bir toplum haline gelmiştir. Teoriye karşı çıkan eleştirmenlere göre Dünya’da belirli globalleşme yerine bölgeselleşme mevcuttur. Kuşkucular mevcut ekonomik durumun kapital düzeni oluşturduğu fikrine karşı çıkmaktadır. Ulus aşırı milletler hala anavatanlarına bağlıdır.

Dönüşümcü Yaklaşım: Globalleşmede belirli bir sebep – sonuç ilişkisi yoktur. Dünya düzeni değişmekte ve gelişmektedir. Bu yüzden sınırları belirli, nicel ve nitel verilerek dayanarak Dünya düzeninin fotoğrafını çekmenin doğru sonuçları yoktur.

Globalleşme ülkelerin ve insanların ilk insanlardan bugüne gelinceye kadar kurduğu iletişimin sebep ve sonuçlarını anlamaya ve değerlendirmeye çalışan bir sistemi ifade eder. Globalleşmeye göre tarımdan ticarete, siyasetten sanata kadar tüm alanlar ekonomik sistemin çarkıyla hareket eder. Örneğin Apple’ın ürettiği bir telefon markası öncelikle kendi bölgesinde oradan da tüm dünyaya ekonomik ve iletişim kanallarıyla diğer ülkelere ihraç edilir. Diğer ülkeler de aldığı Apple markalı telefonu kullanarak globalleşmenin ekonomik yolunu kullanırlar. Globalleşme tek boyutlu ve matematiksel bir kavram değildir. Dönemin şartlarına göre çarkını döndürür.

Sonuç olarak; globalleşme tek bir ülke, millet veya toplumsal ve siyasi düzenle açıklanamaz. Ekonomik, kültürel, ticari, siyasi, eğitim… kısacası toplumun tüm dinamitleri globalleşmeyi oluşturan ve geliştiren bir unsurdur. Para ve kültür globalleşmeyi sürdüren iki koldur. Para toplumların temel ihtiyaçlarından başlayarak tüm faaliyetlerini gerçekleştirmek için yoldur. Kültür de bir milletin sahip olduğu maddi ve manevi değerleri tanıma, geliştirme ve diğer medeniyetlere aktarma yoludur. Maddi ve manevi birikimin sonucu olan kültür de globalleşme üzerinden oluşur. Dünyanın düzenini de devletlerin ve milletlerin global ilişkileri belirler. Globalleşme bir ülkenin zayıf ve güçlü yanlarıyla birlikte güncel fotoğrafını çıkaran bir kavramdır.

Editör: semra – 04.07.2023