Tarihte Kadın: Kraliçe Nzinga

Portekizli kaşiflerin seyahatleri ile dikkatleri üzerine çeken Afrika kıtası, kolonyal devletler için değerli madenlerin yanında insan kaynağı da sağlıyordu. Portekizli tüccarlar, Afrika halklarını köleleştiriyorlar ve onları diğer Avrupa ülkelerine satarak büyük bir servet kazanıyorlardı. Batı Afrika bölgesinde bulunan Ndongo Krallığı’nın prensesi Nzinga, halkının köleleştirilmesini durdurmak için büyük bir direniş başlattı.

Günümüz Angola ülkesinin sınırları içerisinde hayata gelen Nzinga (1583) çocukluğunda, babasının da isteği ile birçok konseye katıldı ve Portekizce öğrendi. Çıkarlar doğrultusunda ilk başlarda Portekiz ile Ndongo arasında barış sağlanmıştı ancak Portekizliler sürekli Ndongo Krallığını tehdit etmeye ve krallığı yok etmeye çalışıyordu.

Nzinga yetişkin bir kadın olduğunda, Kuzey ve Güney Amerika kolonilerinin köle ihtiyacı daha da artıyordu. Diğer Avrupa ülkelerinin de Afrika kıyılarında koloni kurma girişimi Portekiz’in kıtadaki kalıcılığını tehdit ediyordu bu yüzden bir an önce Ndongo Krallığı işgal edilmeliydi.

Portekiz’in fetih planları istendiği gibi gitmedi. Nzinga’nın babası Portekizli istilacılara karşı büyük bir direnişi başlatmıştı. Nzinga da eğitimli bir grup kadın savaşçı birliğine komutanlık ederek nam saldı.

Babasının ölümüyle birlikte tahta erkek kardeşi Mbandi geçti. Kız kardeşinin gücünden korkan kral, Nzinga’yı sürgüne yolladı.

Portekiz ve Ndongo arasındaki savaş bir barış antlaşmasıyla sonlandırılmak istendi. Portekiz de barış yapmaktan yanaydı çünkü hiç beklemedikleri bir direnişin kurbanı olmuşlardı. Barış görüşmeleri için bir toplantı yapılacaktı ancak Kral Mbandi, Portekizlilere olan korkusundan dolayı Nzinga’yı krallığına geri çağırdı ve onu temsilci olarak görevlendirdi.

Nzinga, Portekizli işgalcileri silah gücü ile yenemeyeceğinin farkındaydı ama zekasıyla onları alt edebilirdi. Hizmetkarları ile birlikte barış görüşmelerinin yapılacağı karargaha ulaştı. Portekizliler ilk olarak kasabada bir ev ayarladılar ve ona Hıristiyan olması için misyonerler gönderdiler. Nzinga, Portekizliler ile kolayca anlaşmak için Hıristiyan oldu ve adını Anna de Sousa olarak değiştirilmesine izin verdi.

Barış görüşmelerinin yapılacağı vakit gelmişti (1623) Portekiz, İspanya ile arasındaki savaşlara yoğunlaşmak istiyordu. Bu yüzden Ndongo Krallığı ile bir an önce barışı sağlamalıydı. Portekizli vali Joao Corria de Sousa, değerli taşlarla süslü bir tören sandalyesinde oturmuş Nzinga’yı bekliyordu. Nzinga içeri girdiğinde ona ayrılan herhangi bir sandalye yoktu. Nzinga, yanındaki hizmetkarının yere çökmesini istedi ve onun sırtına oturdu.

Barış görüşmeleri sona erdiğinde Portekizliler savaşta esir aldığı Afrikalıları serbest bırakacaktı. Nzinga oturduğu yerden kalkarak çıkışa yöneldi ve krallığına geri döndü. Barış maalesef uzun sürmedi. Portekizliler tekrardan krallığı işgale kalkışmıştı. Kral Mbandi’yi baskısı altına alan Prenses Nzinga, onu harekete geçirmeye çalışsa da Mbandi fazlasıyla korkak bir kraldı. Savaşların hız kazandığı dönemde Kral Mbandi beklenmedik şekilde hayatını kaybetti. Herkes Nzinga’dan şüphelense de kralın ölüm sebebi anlaşılmadı. Nzinga kendisini kraliçe ilan eder etmez Portekizlilere karşı direnişi başlattı ancak Portekiz güçleri krallığın sarayını işgal etti ve Nzinga ordusuyla geri çekilmek zorunda kaldı.

Kraliçe Nzinga, Ndongo Krallığı’na komşu olan Matamba Krallığı’nı elinde kalan son askerleri ile işgal etti ve Matamba’nın tahtına oturdu. Matamba’nın kraliçesi olarak Portekizli işgalcilerin üzerine ölene dek saldırılar düzenledi. Kraliçe Nzinga 1663 yılında 81 yaşında hayatını kaybetti. Angola topraklarındaki kölelik 1836’da sona erse de bağımsızlık için 1975 yılını beklemek gerekiyordu.

Editör: Fatih Düz – 12.06.2022