Çernobil kazası

Binlerce insanın ölümüne neden olan, 20. yüzyılın en büyük felaketi.

26 Nisan 1986 gecesi 01:23’te Kiev yakınlarında 47 bin nüfusu olan Çernobil şehrinin Nükleer santralin 4. reaktöründe patlama meydana geldi. Patlamadan havaya 50 ton radyasyon yayıldı. Bu, Hiroşima’ya atılan bombanın gücünün 10 katıydı. Kaza anında istasyonda 17 işçi bulunuyordu. Patlama, yalnız istasyonun bulunduğu Prepyat ile sınırlı kalmadı, ayrıca 76 yerleşim biriminde de hayata son veriyor. 10 gün içerisinde bu yerlere “Siyah şeritler” ismi verildi. Radyasyon kısa sürede tüm şehri kapladı. Prepyatda radyasyon normalden daha çok yüksekti. Ama insanları tahliye etmediler. Kiev, Moskova’dan tahliye emri bekliyordu. Emir 1 gün sonra verildi ve nüfus tahliye edilmeye başlandı. Sovyet Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov olayı saklamaya çalıştı. Çevrede yaşayan nüfusa kaza hakkında bilgi verilmedi. Şehirlerde radyasyon artıyordu.

Kiev’deki aşırı radyasyona rağmen, olaydan 5 gün sonra Kiev meydanında geleneksel 1 mayıs mitingi yapıldı. Mitingden sonra 37 kişi akut radyasyondan öldü. Radyasyon Avrupa’ya yayılırken Avrupa, SSCB’den bir açıklama bekliyordu.

M.Gorbaçov, 20 gün sonra 14 Mayıs’ta olayı resmen açıkladı:

“Son zamanlarda bir felaketimiz olduğunu hepiniz biliyorsunuz. Çernobil nükleer santralinde kaza meydana geldi.”

O zamana kadar binlerce insan radyasyona maruz kalmıştı. Garbaçov’un açıklamasının ardından çevre bölgelerden de insanlar tahliye edildi. Binlerce kişi hiçbir önlem alınmadan gönüllü olarak kurtarma operasyonlarına katıldı. Onlardan 7 bini de Azerbaycanlı idi. Kurtarıcıların 95-100 bini yüksek düzeyde radyasyondan öldü. Radyasyona maruz kalan bölgelerde 90 % çocuk engelli doğdu. Bazılarının vücutları garipti. Patlamanın ardından SSCB ve Avrupa’da radyasyona maruz kalan milyonlarca kişiye kanser teşhisi kondu ve hayatını kaybetti.

1994 – 2000 yıllarında doğan insanların 200 binden çoğu radyasyondan öldü. Bu trajedinin kurbanları sadece insanlar değildi. Radyasyona maruz kalan arabalar parçalanıp gömüldü. Orada yaşayan hayvanlar mutasyona uğradı. 2001 yılından itibaren Çernobil ıssız bir şehir ilan edildi. Çernobil’de 300 yıl sonra insanlar güvenle yaşayabilecek. Şu anda Azerbaycan’da 4.500’den fazla Çernobil katılımcısı yaşıyor. 2800’den fazla kişi engellilik derecesi almış. 2022’de Çernobil tehdidi dünya gündemine geri döndü. 24 Şubat, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşının ilk günü Rus silahlı kuvvetleri tarafından ele geçirilen ilk bölgelerden biri Çernobil Aes bölgesi ve Pripyat şehriydi. Doğrulanmayan haberlere göre, Rus ordusu tarafından ateşlenen top mermilerinden biri radyoaktif atıkların depolandığı alana düşmüş.