Evlerdeki Tehlike: Asbest Nedir ve Maruz Kalmanın Riskleri Nelerdir?

Oldukça ucuz, inşaat ve yalıtım malzemelerinde kullanılan bir ürün olan asbestin, eğer binanız 2000 yılından sonra yapılmamışsa, muhtemelen sizin de binanızda kullanılan, maalesef soluyunca tehlikeli sonuçları olan bir malzeme olduğunu biliyor muydunuz?

Asbest, ısıya ve korozyona dayanıklı doğal bir mineral üründür. Toprakta doğal olarak bulunan liflerden oluşan altı mineraldir. Bu mineraller birçok nedenden dolayı inşaat ve imalatta kullanılmıştır. Asbest lifleri esnektir ve ısıya, yangına, kimyasallara ve elektriğe karşı dayanıklıdır.

Asbest mineralleri, bükülüp dokunabilecek kadar güçlü ve esnek olan ve ısıya dayanıklı olan ayrılabilir liflere sahiptir. Bu özelliklerinden dolayı asbest, çoğunlukla inşaat malzemelerinde (çatı kiremitleri, tavan ve yer karoları, kağıt ürünleri ve asbestli çimento ürünleri), sürtünme ürünlerinde (otomobil debriyaj, fren ve şanzıman parçaları) çok çeşitli imal edilen mallar için kullanılmıştır.), ısıya dayanıklı kumaşlar, ambalajlar, contalar ve kaplamalar. Bazı vermikülit veya talk ürünleri asbest içerebilir.

Asbest neden bir sağlık tehlikesidir? Kanserle ilişkisi nedir?

Asbest lifleri gözle görülemeyecek kadar küçüktür. Bu küçük lifler bozulduğunda havada yüzer ve solunabilir. Asbest, uzun zamandır insanlar için bir sağlık tehdidi olarak kabul edilmektedir, çünkü lifleri solunabilir ve akciğerlerden atılması zordur. Asbest akciğerlere solunduğunda sağlık sorunlarına neden olabilir. Sürekli maruz kalma, akciğerlerde kalan lif miktarını artırır. Zamanla akciğer dokusuna gömülü olan lifler, plevral efüzyonlar (göğüs duvarı ile akciğerler arasında sıvı birikmesi), asbestoz, akciğer kanseri veya mezotelyoma gibi akciğer hastalıklarına neden olabilir.

Bebek pudralarında absest tehlikesi

Talk minerali, bebek pudrası, kozmetik, ilaç sanayi gibi pek çok alanda kullanılıyor. Saf talk güvenli bir doğal mineral olarak kabul ediliyor. Ancak asıl tehlike asbest ile karıştığında başlıyor. Bebekliğinde asbestle karıştırılmış bebek pudraları kullanılan kadınlarda, ilerleyen yıllarda yumurtalık kanseri ve kısırlık gibi rahatsızlıklar ortaya çıkabiliyor.

Asbest Söküm Uzmanları Derneği (ASUD), bebek pudralarının asbest içerip içermediğine dair bir araştırma yaptı. Araştırmada, 21 pudra numunesi analiz edildi, 5’inde tremolit asbeste rastlandı, 16 numune ise temiz çıktı. Araştırmaya göre, her 4 bebek pudrasından 1’i asbest içeriyor.

Bir insan asbeste başka nasıl maruz kalır?

Hepimiz soluduğumuz havada düşük seviyelerde asbeste maruz kalıyoruz ve seviyeler genellikle şehirlerde ve endüstriyel alanlarda en yüksek seviyede. Asbest yapan, kullanan veya rahatsız eden endüstrilerde çalışan veya asbest madenciliği ile uğraşan kişiler yüksek düzeyde asbeste maruz kalabilirler. Asbest lifleri, ürün kullanımı, yıkım çalışmaları, bina veya ev bakımı, onarımı ve yeniden yapılanma sırasında asbest içeren malzemenin bozulmasıyla havaya salınabilir. Genel olarak, asbest içeren malzeme bir şekilde partikülleri ve lifleri havaya salacak şekilde bozulduğunda maruziyet meydana gelebilir.

Peki ya içme suyu?

İçme suyu ayrıca doğal kaynaklardan veya asbest içeren çimento borularından gelen asbest içerebilir.

Birini asbeste maruz kalma riskine sokan bazı meslekler nelerdir?

• Oto mekaniği

• Duvar ustaları

• Yıkım işçileri

• İnşaat işçileri

• Alçıpan ustaları

• Fırın işçileri

• İzolatörler

• Demir işçileri ve sac işçileri

• Çatı ustaları

• Tesisatçılar

• Buhar tesisatçıları

• Kiremit üreticileri

Asbest; geçmişte ve günümüzde hiçbir şeyle kıyaslanamayacak kadar ucuz, hafif, bol bulunan, yüksek sıcaklığa karşı dayanımlı, elektrik, sürtünme ve kimyasallara karşı mukavemetli, diğer bazı malzemelerin niteliğini geliştiren yapıda olması ile farklı şekillerde ve ürünlerin içeriğinde kullanılabilmesiyle çok tercih edilen ve çok fazla kullanılan bir malzemedir. Problem, asbest liflerinin dağılmasıyla birlikte insan vücudunda hastalıklara sebep olmasıdır.

Asbest maruziyetinin belirtileri nelerdir?

Asbeste maruz kaldıktan yıllar sonrasına kadar herhangi bir semptom fark etmeyebilirsiniz. Genel olarak, aşağıdaki gibi işaretler getirebilir:

• Yeterince hava alamıyormuş gibi hissetmek

• Hırıltı veya ses kısıklığı

• Yavaş yavaş kötüleşen kalıcı bir öksürük

• Kan tükürme

• Göğsünüzde ağrı veya sıkışma

• Yutma güçlüğü

• Boynunuzda veya yüzünüzde şişme

• İştah kaybı

• Kilo kaybı

• Yorgunluk

• Anemi

Bunlar ayrıca diğer birçok durumun belirtileri olabilir. Bu nedenle, size neler olduğunu öğrenebilmeleri için doktorunuza kontrol ettirin. Bir noktada asbeste maruz kaldığınızı düşünüyorsanız, belirtileriniz olup olmadığına bakılmaksızın doktorunuzla bu konuda konuşun.

Nasıl önlem almalı?

Yapılarınızdaki asbestli malzemenin hasar ve bozulma durumu periyodik olarak denetlenmelidir. Hangi tipteki malzemenin nasıl uzaklaştırılması ve bertaraf edilmesi gerektiği için bu konu ile ilgilenen bir uzmana başvurmak gereklidir ya da evinizde tadilat yaptıracağınız zaman mutlaka, bu işlerle ilgili yardım almak gereklidir. Aksi takdirde, ortalığa yayılacak ve gözle görülmeyen fakat soluma ile akciğer kanserine bile nesne olan zararlı maddeler yayılmış olacaktır.

Aslında etiket okuma alışkanlığı, yiyecekten, giyeceğe ve bu tür yapı malzemelerine kadar her türden ürün için oldukça önemli ve alışkanlık haline getirilmelidir.

Editör: Ayşe Tunç – 28.08.2022