Rock Müziğinde Kadının Yeri

İnsanoğlunun en kuvvetli iletişim şekillerinden biri müziktir. Çalgılarla oluşturulan ritmik tınıların üzerine eklenen sözler yalnızca kulağa hoş gelmesi için değil duyguları ve yaşanmışlıkları aktarabilmek için kullanılır. İnsan tarafından oluşturulan tüm durumlarda olduğu gibi müzikte de dikkat çekmek için kadının cinselliği ön plana çıkarılmıştır. Kadını bir obje niteliğine sokan pek çok müzik türü vardır. Her ne kadar Rock müziği dışlanmışların ve farklılıkların müziği gibi görünse de tarihte pek çok ünlü Rock grubunda da aynı acı verici tablo oluşmuştur.

1950’lerin başlarında ortaya çıkmaya çalışan Rock müzik akımının en büyük etkileyicisi Rock’ın Roll olmuştur. Rock müzik Blues’dan fazlasıyla etkilenmiş olduğundan önce Blues akımının felsefesine değinmek şarttır. Blues’u icat eden siyahlar, beyazlardan gördüğü zulmün karşısında sitemlerin üstü kapalı bir şekilde belirtmişlerdir. Gittikçe geliştirilen Blues akımı zamanla daha açık bir müzik türü haline gelmiştir. Sözlerin ve müziğin sitemi çok daha açık ve korkusuz yansıtmaya başladığı dönemde de Rock müziği ortaya çıkmıştır.

Rock müziğin doğmasında büyük katkıya sahip olan Blues akımında kadın- erkek ayrımı gözetilmeden eğlenmek için müzik yapılırdı. Rock müziğinin çıktığı ilk zamanlarda da cinsel içerikli ya da seksist ögelerin dışında özgürleşme yansıtılmaya çalışılırdı. Lakin gittikçe sertleşen rock müziği zamanla kadını aşağılayan bir şekle bürünmeye başladı. Hard rock ve metal gibi farklı tarz müzik anlayışlarının ortaya çıkmasıyla erkek egemen bir sektör haline gelmeye başladı.

Örneğin 1970’lerde ortaya çıkan AC/DC grubu, Kanguruların ve  Aborjinlerin memleketi olan Avustralya’dan çıkmışlardır ve  hiçbir zaman  mankenler ile poz vermiş bir grup olarak bilinmemiştir. Sokak çocuğu imajları ile halka yakın, şatafatsız bir duruşları olmuştur. Çirkin adamlardır ve bundan da gurur duyarlar. Lakin kendilerini halktan adamlar olarak gören AC/DC , 1976 yılında çıkardıkları ‘ Ain’t No Fun’ şarkısında geçen bir paragraf yüzünden kadın hakları dernekleri tarafından yoğun tepkilere maruz kaldı.

Kendilerini halktan tanımlayan lakin halkın yarısının kadın olduğunu unutan pek çok rock grubu gibi AC/DC ‘de kadını aşağılamayı, kendilerini yüceltmek olarak görmektedir. Kadının yerini erkeğin belirlediğini ileri süren bu sözler kadının belirli işlevlerinin dışına çıkamayacağını belirterek ‘erkekliği’ yüceltmektedir. Çoğu müzik türünde olduğu gibi rock müzikte de hatta daha fazla bir şekilde kadın dinleyici çekmek oldukça önemlidir. Çünkü ne kadar kadın dinleyici çekerse bir o kadar erkek dinleyici de çekeceğini bilen müzik şirketleri, erkeklerin kadınların dikkati çeken görsellere sahip olmalarına dikkat eder.

Döneminde popüler olan pek çok grubun çekildikleri fotoğraflarda yanlarında mutlaka ‘dikkat çekici’ bir ya da daha fazla kadın bulunur. Amaç kadını bir obje gibi kullanarak daha fazla kitleye itap etmektir.

Bu çarpık düzende devam eden rock müziğe en sonunda kendini dünya tarafından benimsemiş pek çok kadın rock şarkıcısı ortaya çıkmıştır.

1990’ların sonunda ortaya çıkan Evanescence grubu , tüm bu erkek egemen sektöre adeta bir tekme atmıştır. Şarkılarıyla, stilleriyle ve kendii ayakları üzerinde duran tarzlarıyla tüm dünyada  çok büyük kitlelere ulaşmıştır.

Türkiye’de rock müziği hiçbir zaman ‘hit’ kabul edilecek bir müzik türü olmamıştır. Rock müziği de bunu amaçlamaz. Belirli bir kitleye hitap etmeyi hedef edinen rock  sanatçılarının  Türkiye’deki en büyük kadın temsilcisi kuşkusuz ki Şebnem Ferah’tır.  90’larda erkeklerin egemen olduğu rock müziğe kendi soluğunu ekleyen Ferah, 96 yılında çıkardığı ‘Kadın’ albümüyle kadın yalnızca kendi istediği yerde bulunur mesajını vermiştir.

Şebnem Ferah, rock müziğinin dünyada mücadeleden doğduğunu vurgulayarak bir röportajında şu sözleri dile getirdi.

‘’Rock, doğası itibarıyla dünyaya kafa tutan, protest, muhalif bir müzik. Paul Simon ırkçılığa karşı, Bruce Springsteen teröre karşı albüm yapıyor. Bizde niye mesela savaş karşıtı bir çalışma çıkmıyor? Aslında çok hissediyorum bunu. Kendimi eğitmeye çalışıyorum. Böyle sosyal meselelerle ilgili bir tavır içinde bulunmak ve bunu estetik bir şekilde sunabilmek de hakikaten çok zaman ve çok iyi donanım isteyen bir şey.  ‘’

Ferah, tam olarak savaş karşıtı mücadele içeren şarkılar yapamamış olsa da kendi içindeki mücadeleyi çok iyi bir şekilde sözlerinde anlatabilmiştir.

Şebnem Ferah ile başlayan bu dik duruş, Türk Rock müziğinde hızlı bir şekilde  kadınların da var olduğunu göstermiştir. Özlem Tekin gençlik yıllarında Şebnem Ferah ile Volvox adlı bir grupta çalmıştır. Daha sonra dağılan bu grubun ardından Özlem Tekin de kendi albümünü çıkarma çalışmaları yürütmüştür.

Bu büyük isimlerin ardından Pamale Spence, Aylin Aslım, Melis Danışmend, Aslı Gökyokuş, Yasemin Mori, Kutsal Koçer ve Vega grubunun solisti Deniz Özbey , Fatma Turgut gibi kendini Türk rock müziğinde kanıtlamış kadınlar dik duruşları ve özgüvenleriyle yıllar sonra da kadının kendi yerini kendi belirleyeceğinin en büyük örneklerinden olacaklar.

Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK’ün de dediği gibi ‘’ Şuna inanmak lazımdır ki, dünya üzerinde gördüğümüz her şey kadının eseridir. ‘’

Editör: Zehra Garipli – 13.08.2022