Tüm Gözleri Üzerinize Çeken Spot Işığı Etkisi Nedir?

Utanç verici bir durumla karşı karşıya kalan kişinin, etrafının kendisine yönelik dikkatini abartılı bir şekilde algılamasına, “spot ışığı etkisi” denir. Tüm gözlerin kendisinde olduğunu hisseden insan çekimser olmaya ve korku duymaya başlar. Yaptığı hatanın diğer insanlar tarafından nasıl algılandığını anlamak için etrafındaki insanların beyninin içine girer. Onların düşünceleriyle kendi düşüncelerinin yerini değiştirir. Kendisini “gözlemci” izleyicileri ise “suçlu” olarak görür. Gördüğü kurgusal ve önyargılı olduğu için düşünceleri şeffaflıktan ve doğruluktan uzaktır.

Spot Işığı kendini en çok da suçluluk psikolojisinde gösterir. Genellikle toplum tarafından hoş görülmeyen, anayasal ve dini normların dışına çıkan her türlü davranış kişinin spot ışığı radarına takılmasına sebebiyet vermektedir.

Peki spot ışığına kimler maruz kalır? İşte başlıca “Spot Işığı” kategorileri:

• Toplumsal düzene zarar veren kimseler,
• İnsanın can ve mal güvenliğini tehlikeye atanlar,
• Siyasi ve devlet aleyhine çalışan suçlular,
• Dünya sağlığını tehlikeye atan ilaç üreticileri.

Spot ışığına maruz kalan kişiler genellikle toplum tarafından pek de davranışları onaylanmayan gruplardır. Kişinin psikolojik sıkıntılar yaşaması, alkol, uyuşturucu, sigara gibi zararlı ürünleri sık sık tüketmesi kişinin davranış bozukluğu yaşamasına sebep olmaktadır. Yaşadığı krizi atlatamayan insanlar çareyi bu tarz merdivenaltı ürünleri tüketmekte bulurlar. Bir süre sonra bağımlılık yapan bu ürünlerden kurtulmak isteyen “hasta”nın durumu ileride büyük felaketler için damla olmaktadır.

Spot ışığını üzerinde hisseden en kalabalık grup katil zanlılarıdır. İşledikleri suçun pişmanlığını hissetmemek için ışıklardan en çok kaçmak isteyen gruplardır. Çünkü spot ışığını üzerlerinde hissederler. Her an suçlarının gün yüzüne çıkacağı paniğiyle hareket ederler. Katil zanlılarının göze çarpan özellikleri şunlardır:

1. Göz temasından kaçınmaya çalışırlar.
2. Vücutları titremeye başlar.
3. Olayın konuşulduğu yerlerden uzak olmaya özen gösterirler.
4. Konuşurken kulakları ve yüzleri kızarır.
5. Cinayet konusuyla daha ilgili olmaya çalışır, olayla ilgileniyormuş hissi vererek üzerindeki şüpheleri gidermeye çalışır.

Spot ışığı insanın davranış şeklini ve arkasındaki niyeti okumaya çalışır. Olayın neden yaşandığını ışığıyla mercek altına alır. Mercek altına alınan insanın kendisine şu soruları sormasına neden olur:

• Neden insanlar benden şüpheleniyor?
• Olayla ilgili suçluluk oranım ne kadar?
• Gözlerin benden uzaklaşması için ne yapabilirim?
• Olay anında yaşadığım psikolojik durum nedir?
• Işıkları nasıl döndürebilirim?

Spot ışığı insanın yaşadığı utanma nedenini öğrenmeye çalışır. Kişinin bu ışıktan kendini nasıl koruyabileceği ile ilgili tedavi yöntemleri uygular. Spot ışığı kişideki davranış bozukluklarını çözmeye çalışır. Bunu da kişinin bilişsel ve duygusal zekasının hangi seviyede olduğunu uygulayacağı tedavi yönteminin verdiği sonuçlar üzerinden çözümler. Tomografi yöntemiyle çektiği filmi izler ve filmle ilgili ana fikir oluşturur. Bulduğu sonuçları hastayla paylaşarak utanmanın önüne geçmeye çalışır. Spot Işığı Etkisi sadece kişinin psikolojik durumu ya da bireysel tutumlar izerinden okunamaz. Kişinin yaşadığı toplum üzerindeki davranış algı biçimleri de burada etkilidir. Her kültür aynı zamanda kendi davranış kalıplarının oluşturduğu ortak değerlerin etkisiyle şekillenir. Yani her spot ışığı kültürden kültüre değişiklik de gösterir. Örneğin Türk kültüründe “bayrak” kutsaldır. Bayrak uğruna ölmek o millet için en yüce duygular arasındadır. Buna karşın askerden kaçmak, savaştan korkmak Türk Milleti açısından utanılacak bir davranıştır. Bu davranışı sergileyen insan dışlanır, ötekileştirilir. Bu da kişinin utanmasına ve insanların gözünde küçük düşmesine yol açar.

Spot ışığını tek bir renk üzerinden okumamak gerekir. Siyah, beyaz, gri, kırmızı, turuncu vb. birçok davranış spot ışığı radarına takılabilir ya da takılmayabilir. Bunu belirleyen geleneksel kalıp yargılarla yoğrulur. Amerika’da her ailenin ve çocuğun silah taşıması normal karşılanırken; Türkiye’de ruhsatsız silah taşımak suçtur ve yaptırımları vardır. Her kültür ve millet geçmişten gelen örf ve adetlerini benimser. Çoğu kez amacını ve sebebini filtrelemeden kullanır. Ancak Evrensel Spot Işıkları da vardır. Bu ışıklar tüm dünya tarafından kabul edilen, BM, AB, NATO gibi küresel çaplı örgütlerin sunduğu spot ışıklardır. Ülkeden ülkeye veya bölgeden bölgeye değişiklik göstermez. Görüldüğü gibi spot ışıkları ne tam olarak karakteristik ne de basbayağı esnektir. Işığın yönüne ve kimyasına göre değişiklik gösterir. Zaman ve mekan aşımına uğrayarak farklı değerlere de girebilir.

Editör: Doruk Adakoğlu – 27.10.2022