Hayao Miyazaki ve Çizgi Filmleri

Geçtiğimiz yüzyıllarda ve bugün çocuk olalım, genç olalım yahut da yaşlı her birimizi sırasıyla etkileyen söz, yazı ve görüntü başlıkları altında toplanabilecek temel birimler vardı. Bunlar zaman içinde karmaşıklaştı ve sözle üretilen sanat eserleri derken yazının kullanıldığı edebi ürünler ve de sonunda görüntüler/resimler topluluğu diyebileceğimiz sinema ortaya çıktı.

Sinema dendiğinde her birimizin aklına gelen aktör ve aktrislerin yanında bir de çizgi sinemanın varlığı hem diğeri kadar gelişme gösteremediği hem de ilgililerinin diğeri kadar çok olmaması (dahası bazı seyircilerin çizgi sinemayı çocuklar için algılaması) gelişiminin oyunculu sinemaya nazaran daha yavaş olduğunu düşündürüyor.

Bu yazımda çizgi sinemanın dehalarından Japon yönetmen, çizer ve senarist Hayao Miyazaki ve onun her biri birbirinden etkileyici, derinlikli ve çizgiye tekrar aşık eden filmleri bazıları üzerinde durmaya çalışacağım.

Kimdir Hayao Miyazaki?

Hayao Miyazaki, 5 Ocak 1941’de Japonya Tokyo’da dünyaya gelmiştir. Miyazaki ailesi savaş uçaklarına parça üreten Miyazaki AİRPLANES’in sahibidir ve babası da şirkette çalışmaktadır. Dört erkek çocuklu bir ailede büyüyen Hayao küçük yaşından itibaren çizgiye olan ilgisiyle dikkatleri üzerine çekmiştir. Mutlu bir çocukluk yaşayan Hayao daha altı yaşındayken annesi omurilik veremi hastalığına yakalanacaktır ve 1947-1955 arası hastanede yatan annesinden ayrı geçirdiği yıllar filmlerine de sızacaktır (Komşum Totoro).

Çizgiye olan ilgisini tetikleyen ilk yapımı Toyotama Lisesinde okurken izlediği uzun metraj animasyon filmi olan HAKUJADEN olarak açıklamıştır. O dönemden sonra çizgi romana yönelmiş ve animasyonlar alanında kendini geliştirmeye başlamıştır.

Lisedeki ilgi alanı ve çalışmalarına rağmen 1962’de GAKUSHUİN ÜNİVERSİTESİ’de uluslararası ilişkiler ve ekonomi okumaya başlamıştır. Ancak hayatını ele geçiren animasyonun da artık farkına varan Hayao, okulu bitirmesinin ardından ne aile şirketinde savaş uçağı parçası üretir ne de uluslararası ilişkiler ve ekonomi dallarında iş arar. Aksine ilgi ve yeteneğinin peşinden koşan Hayao, TOEİ ANİMASYON ŞİRKETİ’nde animatör olarak çalışmaya başlar ki bu şirkette bulduğu iş onun animasyon alnındaki ilk profesyonel çalışmalarının temelini oluşturacaktır.

1965’te Güneşin Prensi Horus isimli animasyon filminin kadrosuna dahil olur ve ünlü animasyon yönetmeni Otsuka Yasuo ile çalışma imkanı bulur.

Kariyeri boyunca pek çok animasyon filmi çizen, yöneten ve Oscar Berlin Film Festivali gibi organizasyonlardan ödüller alan Miyazaki halen kurduğu Stüdyo Ghibli isimli şirkette ekibiyle beraber animasyon filmleri çizmeye ve çekmeye devam etmektedir.

Hayao Miyazaki’nin Filmografisine Bir Bakış:

Rüzgarlı Vadi, Gökteki Şato, Komşum Totoro, Küçük Cadı Kiki, Kırmızı Kanatlar, Prenses Mononoke, Ruhların Kaçışı, Sihirli Kedi, Yürüyen Şato, Aşırıcılar, Tepedeki Ev ve Rüzgar Yükseliyor Hayao Miyazaki’nin belli başlı filmlerindendir.

Filmlerinde aile hayatını, Japon sözlü geleneğindeki anlatıları, yaratıcılık açısından ilgisini çeken kitapları (Yürüyen Şato), olağanüstü mekanları ve varlıkları, fütürist icatları, geçmiş medeniyetleri, çocukluk anılarını, sıradan yahut sihirli hayvanları bazen de cadının gazabına uğramış pilotları (Kırmızı Kanatlar), deniz ve deniz canlılarını ve daha bir dolu konuyu işlemiştir.

Japon anime çizerliğinden yetişmesi sebebiyle çizimleri Amerikan animasyon filmlerinden çok renk, çizim olarak Japon animelerine yakınken animasyonlarındaki kurgu ve karakter yaratmada, duyguları seyirciye aktarmada hem çizimleri hem de replikleri bakımından çok başarılı olduğu söylenebilir.

Son olarak Hayao Miyazaki severlere şu müjdeyi de verebilirim: Yakın zamanda yeni bir animasyon filmi çıkarak ve seyircileri tekrardan çizimleriyle büyüleyecek…

Editör: Zehra Garipli – 30.09.2022