içinde

ÜzgünÜzgün İnanılmazİnanılmaz MuhteşemMuhteşem

Havai Fişekler Çevre Kirliliğine Nasıl Neden Olur? Canlılara Verdiği Zarar Ne Boyuttadır?

Kullanım amacına bağlı olarak tercih edilen havai fişekler, birçok ağır metal, kükürt ve kömür bileşikleri ile diğer zararlı kimyasallar içeren duman ve toz üretmektedirler.

Birçok kutlamada kullanılan havai fişekler etrafa saçılmakta, su kaynaklarını kirletmekte ve maalesef bu gösterişli kutlamalardan sonra, fişeklerden kaynaklanan serpinti, çeşitli zehirli kirleticileri içerdiğinden tüm canlıların sağlığına zarar vermektedir.

“Çeşitli kaynaklar, havai fişeğin 2000 yıl kadar önce keşfedildiğini söylerken, bazılarına göre ise 9. yüzyılda Song hanedanlığı (960-1279) zamanında bulunmuştur.”

Yaklaşık 2000 yıl önce Çin’de şeytani ruhların kovulması amacıyla ortaya çıkmış ve kara barut icadının bir uzantısı olarak keşfedilmiştir. İtalyan’lar ise kara barutu havai fişek üretiminde kullanan ilk Avrupalılardır. Çin günümüzde hala en büyük havai fişek üreticisidir.

“Örneğin baryum; zehirli ve radyoaktif olmasına rağmen havai fişek gösterilerinde parlak yeşil renkler elde etmek için, bakır bileşikleri; kanserle bağlantılı dioksin içermelerine rağmen, mavi renk elde etmek için kullanılır. Kadmiyum, lityum, antimon, rubidyum, stronsiyum, kurşun ve potasyum nitrat da bir dizi solunum ve diğer sağlık sorunlarına neden olabilmelerine rağmen farklı etkiler yaratmak için yaygın olarak kullanılır.”

ABD’de her 4 Temmuz’da Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi’ni anmak için düzenli olarak kutlanan Amerikan Bağımsızlık Günü’nde kullanılan havai fişekler sonrasında, 300 izleme istasyonunda hava kalitesini inceleyen bir araştırma; ince partikül maddenin 4 Temmuz’da önceki ve sonraki günlere kıyasla %42 arttığını bulmuştur. Bu araştırma sonucunda, yalnızca havai fişeklerden çıkan tozun ve kurumun bile, solunum problemlerine yol açmaya yeterli olduğunu kanıtlamıştır.

The Ecologist’e göre, 2000 yılındaki milenyum kutlamaları tüm dünya çapında, büyük bir çevre kirliliğine neden olmuştur. Çoğu bölgenin üzerindeki gökyüzünü “kanserojen, kükürt bileşikleri ve arsenik” ile doldurarak, fişek kullanımının verdiği zararı global anlamda da gözler önüne sermiştir.

Fişeklerde kullanılan kimyasal ve ağır metaller çevreye saçıldığı gibi genellikle su kaynaklarının kirlenmesine ve hatta asit yağmurlarına neden olurlar. Çıkardığı fiziksel çöp ise kilometrelerce taşınarak büyük su kütlelerinde birikir. Bu gibi nedenlerle ABD’de Temiz Hava Yasası kapsamında belirli bölgelerde havai fişek kullanımına kısıtlamalar getirilmiştir. Yine aynı nedenlerle  Walt Disney Company, havai fişek fırlatmak için barut yerine çevreye zarar vermeyen basınçlı hava kullanan yeni teknoloji çalışmalarına öncülük etmiştir.

Yapılan çalışmalarda, havai fişek patlamalarının 200 desibele kadar gürültü yaptığı belirlenmiştir. İnsan ve diğer canlıların kulağına zarar verecek derecede olan bu gürültü, üreme dönemindeki canlıların yuvalarını terk etmesine, bazı hayvan popülasyonlarında azalmaya; özellikle kuşların göç esnasında yön kaybı yaşamasına ve bazen de yanmalarına sebep olmaktadır.

Sağlıklı bir ekosistem için, bilinçsizce kullanılmaması ve bu tür havai fişeklere, tüm dünyada yerel yönetimler tarafından kısıtlama getirilmesi oldukça elzemdir.

Editör: Ayşe Tunç – 18.08.2022

Bu içerik hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorum yapabilir, oy kullanabilir ya da tepki seçebilirsiniz. Gönderinizi oluşturun!

Rapor Et

Usta

Ayşe Tunç tarafından yazıldı

Gıda Mühendisi
AÜ Medya ve İletişim

Makale YazarıVideo YapımcısıYorumcuÜyelik Yılı

Ne düşünüyorsun?

Yorumlar

Bir yanıt yazın

    Daha fazla yorum yükle

    Diğer İnsanlar Seni Nasıl Görüyor?

    Ölümünün 172. Senesinde: Honoré De Balzac