Assos Antik Kenti ve Assos’un Filozof Eniştesi

Assos, Çanakkale’nin  Ayvacık ilçesinin Behramkale köyünde yer alan antik bir kent. Assos’a ilk yerleşmenin M.Ö. 2000’lerde olduğu bilinmektedir. Assos, M.Ö. 7. yüzyılda Lesbos/Midilli adasındaki Methymna kenti halkının buraya göçünden sonra bir polis kentine dönüşmüştür.

Dönemin yazılı kaynaklarında, hakkında çok az bilgi sahibi olduğumuz Assos’un, diğer Anadolu kentleri gibi Arkaik dönemde önce Lidya, daha sonrasında ise Pers egemenliğine girdiği düşünülmektedir.

Assos’un doğal ve tarihi güzelliklerinin yanında ilginç de bir hikayesi var. Aristoteles Assoslu bir kızla evlenmiştir yani Assos’un filozof eniştesi olmuştur.

Gelin hep beraber bu filozof eniştenin hikayesine doğru yolculuğa çıkalım. Kemerlerinizi bağlayın: Geçmişe gidiyoruz. Assos’a…

Tarihler M.Ö. 365’i gösterdiğinde Assos ve civarının yönetiminde banker Eubulos bulunur. Eubulos M.Ö. 350 yılında ölünce  Assos’un yönetimi Eubulos’un kölesi Hermeias’a geçer. Hermeias, Eubulos’un sağlığında Atina’da Platon’un “Akademi” adındaki felsefe okulunda eğitim almıştır.

Hermeias, M.Ö 347’de Assos’a bir felsefe okulu kurmak ister ve Akademi’den arkadaşı olan Aristoteles’i, bunun yanı sıra Ksenokrates, Erastos, Koriskos ve Theophrastos adlı filozofları Assos’a davet etmiştir.

Aristoteles davet üzerine Assos’a geldiğinde Hermeias’in yeğeni Pythias’a ilk görüşte aşık olur. Hermeias bu evliliğe tek bir şart ile müsade edeceğini Aristoteles’e bildirir. Hermeias arkadaşı Aristoteles’e şart olarak Assos’ta bir felsefe okulu kurup bu okulda dersler vermesini ister.

Aristoteles bu isteği kabul eder ve Assos’ta bir felsefe okulu kurar ve burada 3 yıl boyunca dersler verir. Aristoteles ilk görüşte aşık olduğu Pythias’a kavuşurken; Assos da filozof bir  enişte sahibi olmuştur ve Hermeias’in M.Ö.345 yılında Persler tarafından tutuklanıp öldürülmesi sonrasında Aristoteles, kentten ayrılmıştır.

Assos’taki felsefe okulunun kuruluşunda etkili olan diğer bir neden de Aristo’nun ve Hermeias’in hocası olan Platon’un ünlü eseri “Devlet’te” anlattığı ütopik devleti hayata geçirmek için Assos’ta bir felsefe okulu kurulması kararıdır.

Editör: Ayşe Tunç – 15.08.2022