Araştırmacılar, Sayıları Kullanmak İçin Daha İyi Bir Yol Bulduklarını Söylediler

Birden ona kadar sayıları sırayla yazmanız istendiğinde, bunları nasıl sıralamayı tercih edersiniz? Yatay mı? Dikey mi? Soldan sağa mı? Yukarıdan aşağıya mı? Ya da onları rastgele yerleştirir misin?

Batı ülkelerindeki okullarda, sayıların ‘doğru’ sıralaması sağdan sola (10, 9, 8, 10, 9, 8, 7…) şeklinde oluşuyor. Sayıların yatay bir boyut boyunca sıralanması “zihinsel sayı doğrusu” olarak bilinir ve uzayda sayı ve niceliği temsil ettiğimiz önemli bir yolu da tanımlar. Araştırmalar, insanların daha büyük sayıları sağa ve daha küçük sayıları sola yerleştirmeyi tercih ettiğini gösteriyor.

İnsanlar, daha büyük olanlar sağda ve daha küçük olanlar solda olduğunda sayıları karşılaştırmada genellikle daha hızlıdavranırlar. Ancak şimdiye kadar, yatay boyutun sayılarla ilişkilendirdiğimiz en önemli boyut olup olmadığını test eden çok az araştırma yapıldı. Plos One’da yayınlanan yeni araştırmada, insanların sayıları dikey olarak görüntülendiğinde daha hızlı işlediğini buldular.

Sadece İnsanlar Değil!

Sayı ve uzay arasındaki ilişkilerimiz dil ve kültürden etkilenir, fakat bu bağlantılar sadece insanlara özgü değildir. Üç günlük civcivler üzerinde yapılan testler, sola eğilimli daha küçük sayıları ve sağa dönük daha büyük sayıları aradıklarını göstermişti. güvercinler ise, bireye bağlı olarak soldan sağa veya sağdan sola doğru zihinsel sayı doğrusuna sahip olarak görünüyor. Bu bulgular, uzay ve sayılar arasındaki ilişkilerin insanların ve diğer hayvanların beyinlerine bağlanabileceğini de gösteriyor. Bununla birlikte, birçok çalışma soldan sağa ve sağdan sola yatay zihinsel sayı çizgilerini incelerken, çok azı baskın zihinsel sayı çizgimizin yatay olup olmadığını gösterdi.

Bu Uzamsal-Sayısal İlişkileri Nasıl Test Ederiz?

İnsanların sayıları farklı düzenlemelerde ne kadar hızlı işleyebileceğini test etmek için, insanlara 1’den 9’a kadar olan sayıların bir monitörde gösterildiği ve daha büyük sayının nerede olduğunu belirtmek için bir joystick kullandığı bir deney kuruldu. Örneğin 6 ve 8 ekranda gösterilseydi, doğru cevap 8 olurdu. Bir katılımcı bunu Joystick’i olabildiğince hızlı bir şekilde 8’e doğru hareket ettirerek belirteceğini dile getirdi. Katılımcı yanıt sürelerini olabildiğince doğru ölçmek için hızlı yenilenen 120 Hertz monitörler ve yüksek performanslı sıfır gecikmeli oyun çubukları kullandı.

Peki Ne Bulduk?

Rakamlar hem dikey hem de yatay olarak ayrıldığında, yalnızca dikey düzenlemenin yanıt süresini etkilediğini gördük. Bu, uzayda sayıların yatay veya dikey zihinsel temsilini kullanma fırsatı verildiğinde, katılımcıların yalnızca dikey temsili kullandığını göstermektedir. Büyük sayı, küçük sayının üzerinde olduğunda, insanlar diğer herhangi bir sayı düzenlemesinden çok daha hızlı tepki verdi. Bu durum, zihinsel sayı doğrumuzun aslında alttan (küçük sayılar) yukarıya (büyük sayılar) doğru gittiğini gösterir.

Bu Neden Önemli?

Sayılar hayatımızın neredeyse her bölümünü (ve güvenliğimizi) etkiler. Eczacıların ilaç dozlarını doğru bir şekilde ölçmesi, mühendislerin binalar ve yapılar üzerindeki stresleri belirlemesi, pilotların hızlarını ve irtifalarını bilmeleri ve hepimizin bir asansörde hangi düğmeye basacağımızı bilmesi gerekiyor. Sayıları kullanmayı öğrenme şeklimiz ve tasarımcıların bize sayısal bilgileri nasıl göstermeyi seçtikleri, nasıl hızlı ve doğru kararlar verdiğimiz konusunda önemli etkilere sahip olabilir. Aslında, uçak kokpitleri ve borsa katları gibi zaman açısından kritik bazı karar verme ortamlarında, sayılar genellikle dikey olarak görüntülenir.

Aşağıdan yukarıya, sayıları kullanma konusunda beynimizin nasıl en verimli şekilde bağlandığı görülüyor ve bu durum, sayıların nasıl çalıştığını biraz daha kolay anlamamıza yardımcı olabiliyor.

Kaynak: Creative Commons

Editör: Zehra Garipli – 19.09.2022