Japon Takvimi Neden Resmi Olmayan Yemek Tatilleriyle Dolu?

Son birkaç yılda, Japon takviminde giderek artan sayıda gayri resmi yemek tatili ortaya çıktı. Muz Günü, Çilek Günü, Köri Günü; liste devam ediyor.

Bu özel yemek günlerinin planlanıp oluşturulmasında, sosyal medyanın ve restoranların, ticaret gruplarının ve gıda şirketlerinden gelen akıllı pazarlama tekniklerinin büyük payı var.

Rastgele bir tarih nasıl ”Çilek Günü” olur? Japoncanın dil yapısı kelime oyunları oynanmasına çok uygundur. Kelime oyunları, bu özel yemek günlerini belirlemede çok etkin kullanılan bir yöntemdir.

Örneğin; Banana no hi (Muz Günü), Japonca telaffuzu -ba-na-na- sekiz (ba) ve yedi (nana) için Japonca’ya karşılık gelir. Sekizinci ayın yedinci günü olan 7 Ağustos böylece “Muz Günü” olur.

Benzer şekilde, çilek için Japonca – ichigo – bir ( ichi ) ve beş ( go ) sayılarına karşılık gelir. Kişinin bulunduğu yere bağlı olarak, ”Çilek Günü” veya ichigo no, her ayın 15 Ocak günü veya 15’inde kutlanabilir.

Japon Dil ve Mizah Araştırmaları Derneği için 1999 tarihli bir makalede, dilbilimci Heiyo Nagashima , daha sonraki Nara Dönemi’nde (710-794) yayınlanan bir şiir koleksiyonu olan Manyoshu zamanından beri Japonca’da kelime oyunlarının nasıl var olduğunu açıkladı. Japonca, sözcükleri oluşturan belirgin sesler olan nispeten az sayıda fonem içerdiğinden, sözcük oyunlarına doğal olarak uygundur.

Nagashima, ”Japonca’da sadece 111 sesin “en az 450.000 kelimeye yol açtığını” yazdı. Çok sayıda benzer sesli kelime, daha fazla eş sesliliğe ve buna bağlı olarak kelime oyunu için daha fazla fırsatın ortaya çıkmasını sağlar.” diye düşüncesini dile getirdi.

Japoncada, hem bir yazarın bilgiyi olabildiğince kısa ve öz bir şekilde iletme yeteneğine hem de bir okuyucunun doğru anlamı çıkarmasına vurgu yapılan, oldukça çıkarımsal bir dildir.

Yemek günü kelime oyunlarının çoğunun tarihlere bağlı olduğunu bilmeden, bir bilmece gibi yapıları vardır.

Dilbilimci R. Alan Brown’un bir keresinde yazdığı gibi, “Japonca’da … paylaşılan bilgiyi temsil eden veya bağlamdan çıkarılabilen vurguları, ifadeleri ihmal etmeye yönelik güçlü bir eğilim vardır.” Japonca ses tonlamalarıyla anlamın ifade edildiği bir dildir.

Çoğu yemek günü oldukça basit kelime oyunları ile oluşturulmuş olsa da, ”Kurabiye Günü” gibi kökeni belli olmayan günler de vardır.

Diğer yemek günleri, kökenlerini tarihi olaylardan alır. Örneğin, Köri Günü, her yıl 22 Ocak’ta kutlanır ve o zamanlar Ulusal Okul Beslenme Uzmanları Derneği’nin (şimdi Japon Diyetetik Araştırma ve Eğitim Derneği) Japon okul öğle yemeklerine standart bir yemek seçeneği olarak köriyi ekler.

Diğer önemli yemek günleri şunlardır:

Pocky no hi: Pocky Günü, 11 Kasım’da gözlemlenen, 11/11 tarihininin, sayıların yazım şeklinden dolayı popüler tatlı atıştırmalıkların uzun sıska şeklini andırıyor. Tuzlu versiyonu içeren ”Pocky” ve ”Pretz Günü” olarak da bilinir.

Niku no hi: Et Günü. İki (ni) ve dokuz (ku)’ya karşılık gelen ”Et Günü”, mağazalar ve restoranlar tarafından genellikle her ayın 29’unda kutlanır, ancak 9 Şubat (2/9) da sıklıkla kutlandığı da görülür..

Hani no hi: Sekizinci (ha) ayın ikinci (ni) gününe denk gelen ”Bal Günü”

Bu kelime oyunları sadece yemekle sınırlı değildir. Örneğin 22 Şubat ”Kedi Günü” Japoncada kediler “miyav” yerine nyan der ki bu da iki numara olarak da okunabilir. 

2022, doğal olarak “Süper Kedi Günü” olarak adlandırılan 22.02.22 tarihiyle özellikle dikkat çekiciydi. Perakendeciler bu etkinlik için sınırlı sayıda kedi şeklinde ürünler sunarken, popüler kedi istasyon yöneticileriyle ünlü Wakayama Elektrikli Demiryolu da merhum kedi Tama’ya adanan türbede kutlamalar düzenledi.

Bu temalı günlerin ortaya çıkışı çok çeşitlidir: okul bahçesi geleneklerinden viral sosyal medya paylaşımlarına kadar. Ancak, birçoğunun olası olmayan bir kaynağı var. Kutlama için uygun tarihleri seçen ticaret birlikleri için sayıların yazım şekli önemli bir kaynaktır. Onurlandırmak için tek bir yiyecek türü seçmek, çok çeşitli işletmelerin büyük bir pazarlama fırsatından yararlanmasına olanak tanır.

Örneğin ”Et Günü”, fast food zincirlerinin ve diğer mağazaların devasa burgerleri veya diğer et bazlı yemekleri indirimli fiyatlarla sunma şansı veriyor. Bu özel gün, 1980’lerin sonlarında Valilik Et Tüketicileri Konseyi’nin fikriydi. Benzer şekilde, dükkanlar genellikle her ayın 22’sinde kurabiyeleri indirimli olarak satarlar.

Temalı günler Japon tüketiciler arasında popülerdir. ”Et Günü”nde fast food zincirleri her zaman biraz daha eğlenceli hissettiriyor ve bu güne dair daha yaratıcı düşünebilen şirketler, indirimlere ek olarak, sadece o gün için satılan gentei (sınırlı sayıda) ürünler sunarlar.

Japoncadaki ilginç kelime oyunları, İngiliz muadilleriyle aynı göz yuvarlamalarına neden olsa da, akıllıca kelime oyunları ve özel yiyeceklerin sıradan günleri kutlamaya değer bir şeye dönüştürebileceği fikrinin muhteşemliği inkar edilemez.

Lezzet sıkıntısı olmayan bir ülkede, bu şenlikler Japon takvimine uygun şekilde eklenip hep beraber coşkuyla kutlanıyor.

Editör: Sümeyye Özmen – 06.08.2022