Benzersiz Komedi: Monty Python

Eminim herkes Python yazılımını duymuştur. Bilgisayar kullanan ve internette sürekli gezinen insanlar olarak yazılımla ya da yazılımcıkla alakamız olmasa bile mesleğe dair bazı terim ve kavramlara kulağımız aşina olabilir. Peki ya Python yazılımına ölüm veren komedi grubu Monty Python’ı duydunuz mu?

Monty Python Kimlerdir?

6 kişiden oluşan bu Britanyalı komedi grubu aslında temel olarak iki okulun öğrencilerinden oluşuyordu: Cambridge ve Oxford Üniversiteleri. Bir yandan okurken bir yandan da okullarının kulüplerinde tiyatro grupları kuran bu gençler kendileri gibi tiyatroya gönül veren diğerleriyle işbirliği de yapıyorlar.

Bu kulüplerden en ünlüsü şüphesiz Footlight Drama Kulübü adlı oluşumdur. 1883 yılından beri faaliyet gösteren bu kulüp İngiliz mizahının temel taşlarını döşemiş kişilere ev sahipliği yapmıştır. Ünlü bilimkurgu komedi yazarı Douglas Adams, John Cleese ve Eric Idle’da bu kulübün üyelerindendir. Hatta Idle kulübe başkanlık da etmiştir.

Yazımızı dağıtmadan Monty Python’a geri dönelim. Monty Python da bu kulübe, Cambridge ve Oxford Üniversitelerine sırtını dayıyor. Grubun üyeleri arasında Graham Chapman, John Cleese, Eric Idle, Terry Jones, Michael Palin ve Terry Gilliam bulunuyor. Grup işlerini ilerletirken onlara bazen kadın komedyen olarak Carol Cleveland ya da senaryo bazında Douglas Adams katılıyor ama grubun değişmez ve asıl kemik kadrosu bu.

Birtakım Komik İşler

Kendi çaplarında tiyatrolara çıkan öğrenciler, Graham Chapman ve John Cleese BBC’nin dikkatini çekince bir komedi programı için teklif götürülüyor. İki oyuncuyu bir nevi BBC birleştiriyor ve gerisi geliyor. Teklifi kabul eden Chapman ve Cleese bir araya gelip tek başlarına bu işin altından kalkmaya çalışmak yerine bir grup oluşturarak skeçlerden mürekkep bir komedi programı çekmeye karar veriyorlar. Kendi okullarından ya da kulüplerden tanıdıkları sağlam arkadaşlarını projeye katılmak için ikna edip çekimlere başlıyor. Böylece Monty Python’s Flying Circus yani Monty Python’ın Uçan Sirki adlı komedi programı böyle başlıyor.

Yıl tam olarak 1969. İngiltere bugünkü kadar rahat bir ortama sahip değil. İnsanlar takım elbiseler, gösterişli abiyeler giyerek sokakta dolaşıp birbirleriyle “Hava da bu ara bozdu azizim” gibisinden heyecanlı muhabbetlere daldıkları ciddi bir dönem. Komedi belli kalıp ve kurallara bağlı. Mesela bir komedi skeci çekiyorsanız skecin sonuna bir sahne sonu şakası yazmanız gerekiyor. Böylece hem izleyici skecin bittiğini anlayacak hem de siz son bir komiklik yapmış olacaksınız. Geleneksel kurallara, gelenek ve göreneklere, İngiltere’nin saygın ve önemli makamlarına küfredemez ya da hakaret edemezsiniz. Eşcinsel tasvirler ya da belaltı espriler yok. Bunlar dönemin komedi dünyasında yazılı olmayan kanunlar olarak var olmaya devam ediyorken Monty Python ortaya çıkıyor. Öğleden sonra kabilesinin bütün putlarını çekiçle kiran İbrahim peygamber bu kuralları tek lokmada çiğneyip ham yapıyor. 1969’dan sonra da İngiliz mizahı bir daha asla aynı olmuyor.

Bunu nasıl mı yapıyor? Sahne sonu esprilerini kaldırıyor. Skeç biterken karakter başka bir skece geçiyor ve yeni geldiği bu skeçte aniden ölüyor. O öldükten sonra da yeni skeç devam ediyor. Ölüm, geleneksel değerler, dini tabular, eşcinsellik, kraliçelik sürekli alay konusu oluyor. Absürtlük skeçlerin temeline oturuyor, saçma ve günlük hayata uymayan ama programın kendi mantığı içerisine oturan saçmalıkta olaylar gelişiyor. Örneğin antik Yunan ve çağdaş filozoflar futbol oynayarak kozlarını paylaşıyorlar. Bütün bu saçmalıklar silsilesi beş dene boyunca devam ederek 1974’de son buluyor. Zaten 4.sezonun ilk yarısında John Cleese artık komedi yapılacak konu kalmadığını söyleyerek gruptan ayrılınca dizinin ömrü de çok sürmeden bitti. Dizinin bitmesine neden olan tek unsur John Cleese’in gidişi değildi elbette, Graham Chapman giderek çalışması zor biri olmuştu ve ekip eskisi kadar geçinemiyordu.

Sirk Çıkışı

Program devam ederken 1971 yılında “Ve Başka Bir Şey Daha” adlı, programdaki skeçlerden oluşan bir film sinemada gösterildi.

1975 yılındaysa ise komedi türünde eşine az rastlanan türden müthiş bir film çektiler. Monty Python ve Kutsal Kâse. Bu filmde eleştiri okları din üzerineydi. Tanrı bulutların arasında yaşayan bir Karl Marx olarak tasvir ediliyor, bu Karl Marx tanrı inananlarına küfrediyor, kutsal kitapta nasıl bomba atılacağı ayrıntısıyla tarif ediliyordu. Monty Python bu filme yapacağını yapmış ve o dönemin İngiltere’sinde büyük gürültü koparmıştı. Filmin sonuysa beklenmeyen türdendi.

Bu filmi 1979 yılında yine din eleştirisi üzerine çekilmiş başka bir sinema filmi olan Brian’ın Hayatı izledi. İsa peygamberle aynı gece doğan Brian, Mesih sanılmaktadır. Brian ise film boyunca aslında Mesih olmadığını açıklamaya çalışsa da halk onu benimser ve bu durum Romalı yöneticilerin dikkatini çekerek Brian’ı çarmıha gererek topluluğu dağıtmak isterler.

1982 yılında Live at the Hollywood Bowl adlı sahne şovu film olarak sunulur. Daha önce televizyon programında oynanan skeçlerin yeniden oynanmasından ibaretti.

1983 yılında The Meaning of Life adında tamamen skeçlerden oluşan yeni bir film çıktı. Skeçler birbiriyle bağlantılıydı ve bazı karakterler ortaktı.

Bunlar dışında Monty Python pek çok şova çıkarak, ülkede turneler düzenledi. Canlı olan bu şovlar kaydedilerek DVD olarak piyasaya sürüldü.

Acı Kayıplar

Monty Python her zaman komik olmadı, bazen acıydı da. Hayat gibi. 1989 yılında grubun ve Monty Python’ın Uçan Sirki programının 20.yılıydı. Kutlamalara az bir zaman kala ekibin üyelerinden Graham Chapman vefat etti. Grubun üyeleri bu yıldönümünü en hüzünlü yıldönümleri olduğunu söylediler ve şimdi Chapman ölünce grubun tekrar birleşme imkânları kalmamıştı. Ölüm nedeni ender görülen omurilik kanseriydi.

Grubun ikinci kaybı yıllar sonra, 2020’de hayatını kaybeden Terry Jones oldu. Terry Jones hem oyuncu hem de yazardı. Kendisinden önce ölen Graham Chapman gibi o da bir dönem Douglas Adams ile çalışmış ve onun senaryosunu yazdığı bilgisayar oyunu Starship Titanic’i kitap olarak yeniden yazmıştı. Jones’a 2016’da demans türü olan primer progresif afazi teşhisi konmuştu, hayatını da yine bu hastalıktan dolayı kaybetti.

Editör: Astropower – 23.07.2022