Unesco Dünya Kültür Mirası listesi

Her yıl Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür örgütü (Unesco) tarafından kültür, müzik, gastronomi, sanat, edebiyat gibi birçok alandaki yerler ve kişiler Unesco listesinde yer alıp Unesco tarafından koruma altına alınmaktadırlar.

Unesco Hakkında Bilgi

Unesco, Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür örgütüdür. 16 Kasım 1945 yılında Londra’da kurulmuştur. Merkezi ise Fransa’nın başkenti Paris’te bulunmaktadır. Üst kuruluşu Birleşmiş Milletler olup ana kuruluşu ekonomik ve sosyal konseydir. UNESCO’nun 20 kurucu üyesi bulunmaktadır. Türkiye ile birlikte Çin, Brezilya, Fransa, Lübnan, Suudi Arabistan, Hindistan, Güney Afrika, Birleşik Krallık, ABD, Yunanistan, Meksika, Kanada, Mısır, Norveç, Avustralya, Dominik Cumhuriyeti, Yeni Zelanda, Danimarka, Çekoslovakya kurucu ülkelerdir. Türkiye adına 1945 döneminin Millî Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel tarafından imzalanmıştır. Başkanı, Unesco genel direktör olarak atanan Audrey Azoulaydır. Genel konferans, yürütme konseyi ve sekreterlik olmak üzere üç organı vardır. Genel konferans, UNESCO’nun çalışma programını kabul eder. Yürütme konseyi, bütün teknik çalışmaları yapar. Sekreterlik organı da genel konferansa katılır. UNESCO’nun amacı eğitim, bilim, kültür unsurlarından yola çıkarak sürdürülebilir ve paylaşılan ortak değerlere, toplumlararası diyaloga katkıda bulunmaktır.

Unesco Dünya Kültür Mirası Listesi ise şöyledir :

• Unesco tarafından seçilen Dünya Kitap Başkent Şehirleri 2021 yılında Gürcistan’ın başkenti Tiflis listede yer alırken 2022 yılında Tiflis, yerini Meksika’nın Güneydoğusunda olup Jalisco eyaletinin başkenti Guadalajara’ya bırakmıştır.

Unesco yaratıcı şehirler ağı listesi, şehirlerin kendi yaratıcılıklarına ve endüstrilerine göre belirlenmiştir. Edebiyat, müzik, film, zanaat, halk sanatları, tasarım, gastronomi ve medya sanatları alanlarında seçilen şehirler, UNESCO’nun yaratıcı şehirler ağı listesine girmektedir.

• Gastronomi alanında ilk olarak 2015 yılında Gaziantep listede yer almıştır. Daha sonra 2017 yılında Hatay 2019 yılında Afyon illeri listeye dahil olmuştur. 2021 yılında ise bu alandaki şehirler artmış olup Adana, Balıkesir, Diyarbakır, Kayseri ve Konya şehirleri listede yerlerini almışlardır.

• Tasarım alanında 2017’de İstanbul 2021 yılında da İzmir illeri seçilmiştir.

• Zanaat ve Halk Sanatları alanında 2017’de porselenleriyle tanınan Kütahya 2021 yılında dokumacılık sektöründe faaliyet gösteren Bursa şehri listede yer almıştır.

• Müzik alanında 2019’da Neşat Ertaş’ın şehri Kırşehir 2021’de Kırşehir’in yanında geleneksel müzik ile ön plana çıkan yanık müziğin kenti Sivas ve Şanlıurfa listeye dahil olmuşlardır.

• Edebiyat alanında 2021’de şiir ve Edebiyatın başkenti Kahramanmaraş listeye girmiştir. Çünkü Kahramanmaraş; Türk Edebiyatına yön veren Sezai Karakoç, Cahit Zarifoğlu, Erdem Beyazıt, Nuri Pakdil gibi birçok şair ve yazarları yetiştirmiş ve bu şairlerle anılmıştır. Yedi Güzel Adam Edebiyat müzesi de Kahramanmaraş için önemli bir yere sahiptir. Bundan dolayı Kahramanmaraş, edebiyat alanında yaratıcı şehirler ağı listesine girmeyi başarmıştır.

• Somut olmayan kültürel temsili listesine 2021 yılında Hüsn-i Hat sanatı girmiştir. Hüsn-i Hat , İslam medeniyetinde oluşmuş Arap harfleriyle yazılan güzel yazı sanatıdır.

• Acil koruması gerektiren somut olmayan kültürel temsili listesine ölü dil olmaktan kurtararak ıslık dil seçilmiştir. Islık Dili iletişim sisteminin bir adıdır. Kuş dili olarak da bilinmektedir. Islık; Parmak, diş, dudak yardımıyla oluşur. Ve kelime değeri kazanır.

Unesco Yaşayan İnsan Hazinesi, bir konu ile ilgili icra gösteren, bilgi ve becerisi yüksek kişiler içindir. Yüksek bilgi ve becerisiyle icraat gösteren kişiler, Yaşayan İnsan hazinesi listesine girerler.

UNESCO’nun Yaşayan İnsan Hazinesi listesine giren kişiler şu şekildedir:

•Islık dilinin icrası Mustafa Civelek

•Hat sanatçısı Ayten Tiryaki

•Masal anlatıcısı Fatma Önkol

•Metal el işçiliği ustası Hasan Tuluk

•Dokuma ustası Sevim Ataner adlı kişiler, Yaşayan İnsan Hazinesi somut olmayan kültürel temsili listesinde yer almışlardır.

•Hem Unesco hem de Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 2022 yılı Süleyman Çelebi yılı ilan edilmiştir.  15.yüzyılda Bayezid Döneminde yaşadığı bilinen Süleyman Çelebi, Vesiletün Necat (Mevlid) adlı mesnevinin yazarıdır. Böylece Süleyman Çelebi de Unesco listesinde yer almış ve Unesco tarafından koruma altına alınmıştır.

Editör: Fatih Düz – 12.06.2022