Netflix’in Wednesday’inden Gotik Edebiyatın Prensi Edgar Allan Poe Atıfları

Netflix‘in çok ses getiren yeni dizisi Wednesday, Carrie’den sonra Gotik Edebiyatın en başarılı isimlerinden biri olan Edgar Allan Poe’ya da göndermeler yaparak uzun bir süre daha kendisinden bahsettireceğinin sinyallerini veriyor adeta. Gelin bu göndermelerden birkaçına beraber yakından bakalım.

The Raven, The Tell-Tale Heart ve The Fall of the House of Usher gibi gizem, keder, delilik, cinayet, hayaletler ve intikam üzerine yazdığı ürkütücü hikayeleriyle ünlü 19. yüzyıl Amerikalı yazar ve şair, Tim Burton’ın karakteristik olarak ürkütücü gençlik dizisinde önemli bir tematik rol oynuyor. Poe, marazi kahramanımız Wednesday Addams’ın devam ettiği kurgusal Nevermore Akademisi’nin en kötü şöhretli öğrencisidir.

“Edgar Allan Poe ‘Duyduklarınızın hiçbirine, gördüklerinizin yarısına inanmayın’ demiş,” diyor Wednesday 2. bölümde. “Belli ki Nevermore’un en ünlü mezunu bunu buradan almış. Uyuşturucu bağımlısı bir deli olmasına şaşmamalı.”

Poe’nun hikayeleri gibi Wednesday de gizemler, canavarlar ve kargaşa üzerine kurulu. Wednesday, dizi boyunca daha çok sevdiği Agatha Christie‘den ve düşmanı Mary Shelley‘den alıntılar yaparken, Burton, Poe’yu canlandırmak için dizisine bir fıçı amontillado (nadir bulunan bir şarap) atıyor.

Bu imrenilecek derecede bu çarpıcı Gotik ortamda Burton, yazarın Gotik çağrışımlarını kullanarak okul dansından (The Rave’N) yıllık kano yarışına (Poe Cup) kadar tipik bir gençlik dizisinin unsurlarını Wednesday’leştirmenin yollarını buluyor.

Nevermore Akademisi 

Wednesday’in merkezi akademik kurumu olan Nevermore Akademisi, adını Poe’nun en ünlü şiiri olan 1845 tarihli Kuzgun‘dan almaktadır; bu şiirde görkemli bir abanoz kuşu, oda kapısının üzerine tüneyerek ve sürekli olarak tek bir çıldırtıcı kelime ciyaklayarak kederli bir yazara eziyet eder: “Kuzgun ‘Nevermore’ dedi.”

O kişi için, kurgusal Nevermore, en sevdiğimiz pastel saçlı kurt adam Edith Sinclair‘in dizide açıkladığı gibi, 1791’de kuruldu, “bizim gibi insanları eğitmek için. Dışlanmışlar, ucubeler, canavarlar, en sevdiğiniz marjinal grubu buraya yazın.” Ancak Poe’nun kendisi 1809 yılına kadar doğmayacak ve aynı adı taşıyan şiirini 54 yıl daha yazmayacaktı.

Kuzgun 

Poe’nun en ünlü şiiri Kuzgun’daki gece yarısı ziyaretçisi, başkahramanın aşkı Lenore‘a duyduğu değişmez keder ve kaybı temsil eder.

Nevermore’un kuzgun benekli ferforje kapılarından, Müdür Weems‘in masasında oturan tahnit edilmiş kuzguna kadar bölümler boyunca yıllık okul dansı The Rave’N‘e kadar süzülüyor. Wednesday, Rowan‘ın sonunu gördüğü imgeleminde kuzgunlar görüyor ve Xavier avlunun duvarına devasa bir kuzgun resmi çiziyor. Kampüste bir Kuzgun Adası bile var!  Morticia, Wednesday’in psişik güç stilini, kendi pozitif “güvercin” stilinin aksine daha karanlık bir merceğe doğru eğilen bir “rave” olarak tanımlıyor. Bu imgelemlerde Wednesday’in atası Goody Addams ondan “soyumdaki kuzgun” diye söz ediyor.

“Bir kuzgunun yolu yalnızlıktır. Sonunda yalnız kalırsın, başkalarına güvenemezsin, sadece onların içindeki karanlığı görürsün,” diyor Goody, Wednesday’e.

Ancak Kuzgun, Wednesday’de açıkça atıfta bulunulan tek Poe eseri değil…

Poe Kupası 

Görünüşe göre her sihir okulunun yıllık, uygunsuz bir şekilde ölümcül bir spor turnuvasına ihtiyacı var. Nevermore’un 125 yıllık bir geleneği olan ve adını “Nevermore’un en ünlü mezunundan” alan Poe Kupası yarı kano yarışı, yarı kovalamaca ve kuralsızdır. Her yurt, takım adı, kano dekorasyonu ve kostümleri için ilham kaynağı olarak bir Poe hikayesi seçmeli, Raven Adası’na kürek çekmeli, Joseph Crackstone‘un mezarından bir bayrak almalı ve geri yarışmalıdır. İşte takım isimlerinin ve ilgili Poe öykülerinin bir özeti:

Çukur ve Sarkaç

Çift başlı baltalarla donatılmış bir kanoyla kürek çeken ekiplerden biri, adını Poe’nun zor durumdaki yardımsever fareleri anlattığı 1842 tarihli kısa öyküsü The Pit and the Pendulum‘dan alıyor. Hikâyede, İspanyol Engizisyonu’nun bir mahkûmu, içinde derin ve karanlık bir çukur ve sallanan, yavaşça alçalan bir sarkaç bıçağı bulunan küçük bir hücrede işkence görür ve ardından ölüme mahkûm edilir. Başkahraman, bağlarını çiğnemek ve kesilmekten kaçınmak için hücredeki farelerden yardım almayı başarır, ancak daha sonra duvarlar hareket etmeye başlar…

Altın Böceği

Poe Kupası’nda en kirli oyunu oynayan ancak ışıltılı böcek süslemeleriyle en göz alıcı görünen siren takımı, esasen bir şifre kırma ve hazine avcılığı hikayesi olan 1843 tarihli kısa öykü Altın Böcek’i seçiyor. Bununla birlikte, Poe’nun öyküsü bazı sorunlu unsurlara sahiptir, çünkü ana karakter William Legrand altın bir böcek tarafından ısırılan eski bir Güney Carolina ekicisidir ve hizmetçisi Jupiter, modern eleştirmenler tarafından “minstrel-show sidekick” olarak adlandırılan eski bir köle adamdır.

Kara Kedi

Enid ve Wednesday’in ekibi isimlerini Poe’nun 1843 tarihli kısa öyküsü Kara Kedi’den alıyor; öykünün kahramanı kendi kedisini gözünü oyup bir ağaca asarak istismar ettiği bir şiddet ve suçluluk çalışması… Evi yandığında, kahramanın içinde aynı cani niyeti ortaya çıkaran başka bir kara kedi bulur ve onu öldürmeye çalışırken yanlışlıkla karısını öldürür. Karısının cesedini bodrumun duvarına gömerek suçunu gizlemeye çalıştığında, her şey kedi tarafından çözülür.

Amontillado Fıçısı 

Xavier ve Ajax’ın korkunç soytarılar gibi giyinen ekibi, adını Poe’nun 1846 tarihli intikam öyküsü The Cask of Amontillado’dan alıyor. Karnaval sırasında İtalya’da geçen kısa öykü, soytarı kıyafeti giydiği sırada kendisine hakaret eden şarap uzmanı Fortunato’yu öldürmeyi planlayan soylu Montresor’u anlatıyor. Montresor, Fortunato’yu nadir bulunan amontillado vaadiyle aile kasalarına çeker, sonra da tuzağa düşürüp canlı canlı gömer.

Xavier ayrıca Poe’nun insanları diri diri gömme ve gömülme hikayelerine de gönderme yaparak Wednesday’e, Xavier’in büyükannesinin tabutunda canlı canlı yakılmaya gittiği bir saklambaç oyunu sırasında ilk kez nasıl tanıştıklarının hikayesini anlatır.

Poe heykeli

Şimdi ise sırada görülmesi çok da zor olmayan bir atıf var, Poe’nun heykeli. Nevermore’un dehlizlerinde Poe’yu elinde bir kitap ve bir kuzgun tutan “kutsal bir sırıtışla” gösteren bir heykel vardır, ancak bu aynı zamanda Nightshades‘in girişi olarak da işlev görür. Wednesday, Poe’nun bilmecelere olan efsanevi tutkusunu not eder ve gizli kapıya giden yolu neşeli bir Addams ailesi çifte şakası kullanarak çözer.

Nightshade Topluluğu

Bu biraz abartılı olabilir ama Nevermore’un gizli Nightshade Topluluğu‘nun adı Poe’nun 1935 tarihli kısa öyküsü Morella’ya bir gönderme olabilir. Baltimore Poe Topluluğu’na göre “morel”, belladonna ilacının türediği zehirli siyah patlıcangillerin isimlerinden biridir. Öyküde patlıcangiller zehirlenmesinin önemi düşünüldüğünde, bu bir tesadüfmüş gibi gelmiyor.

Editör: Fatih Düz – 16.12.2022