Osmanlı’da İz Bırakan Kadınlar

Bugün sizlerle Haseki Hürrem Sultan’ın başlattığı “Kadınlar Saltanatını” inceleyeceğiz.

Kadınların gücünü tartışmaya hiç gerek yok. Çünkü tarih boyunca kadınlar her alanda rol oynamışlar ve güçlerini tüm dünyaya kanıtlamışlar.

Osmanlı Tarihi’nde, padişah eşlerinin (haseki sultanlar), annelerinin (valide sultanlar) hatta kızlarının devlet diplomasisine etki ettiği, ülke yönetimine doğrudan müdahalede bulunduğu döneme “Kadınlar Saltanatı Dönemi“ denir.

Haseki Hürrem Sultan

Kadınlar Saltanatı, Kanuni Sultan Süleyman’ın eşi Hürrem Sultan’la başlamış, III. Murat’ın annesi Nurbanu Sultan ve III. Mehmet’in annesi Safiye Sultan ile devam etmiş, Kösem Sultan ile zirveye çıkmış ve Hatice Turhan Sultan ile sona ermiştir. Kanuni’nin kızı Mihrimah Sultan da sürecin içindeki bir diğer önemli kişidir. Bu dönemin öncesinde harem kadınlarının nüfuzlarını (güçlerini) siyasi açıdan kullandıkları pek görülmemiştir. Sadece II. Bayezid’ın annesi Gülbahar Sultan ve Kanuni’nin validesi Ayşe Hafsa Sultan’nın oğullarına siyasi konularda tavsiyelerde bulunduğu bilinmektedir.

Bildiğiniz üzere bu dönem Hürrem Sultan’la başlamıştır. Kanuni Sultan Süleyman ile nikah kıydırmış bir cariyedir. O dönemler bir Padişah’ın bir cariyeyle nikah kıyması görülmüş şey değildi. Fakat Hürrem Sultan bunu başarmıştır. Valide Sultan’dan sonra saraydaki en güçlü kadın konumuna geçmiştir. Bununla kalmayıp Sultan Süleyman tarafından azledilerek, hür bir kadın olarak sarayda yaşamaya devam etmiştir. Valide Sultan öldükten sonra güç Hürrem Sultan’a geçmiş ve artık haremi yönetmeye başlamıştır. Hürrem Sultan haremi yönetmekle kalmamış, devlet işlerinde de söz sahibi olmuştur.

Hürrem, ayrıca diplomatik yazışmalarda da bulunmuştur. Lehistan tahtına çıkan kral II. Zygmunt’a tebrik mektubu ve hediyeler göndermiştir.

Mihrimah Sultan

Validesi Hürrem Sultan, valide sultan olamadan vefat edince ölümünden sonra haremde baş aktör oldu. Kanuni de kızını yanında tutuyor; onun konuşmalarından etkileniyordu. Mihrimah Sultan, kardeşi II. Selim döneminde de yeğeni III. Murat döneminde de haremin en güçlü kadınlarından olmaya devam etti. Eski sarayda yaşadı. 25 Ocak 1578’de vefat etti.

Nurbanu Sultan

Kadınlar Saltanatı döneminde, Nurbanu Sultan ile birlikte valide sultanların nüfuzu başlamıştı. Kendisi kölelikten valide sultanlığa yükselen ilk Osmanlı kadınıdır. Hürrem’in gelini, 2.Selim’in hasekisi, 3.Murat’ın annesi Nurbanu Sultan, Osmanlıların Venedikle uzun süre barış içinde yaşamasındaki baş aktördü. Venedik kökenli olduğu belirtilen Nurbanu Sultan, Venedik ile hediye yolu ile ilişki kuruyordu. Ayrıca Fransa Kraliçesi Catharine De Medicis ile mektuplaşıyordu. Nurbanu Atik Valide Sultan, 7 Aralık 1583’te vefat etti. Yerini ise gelini Safiye Sultan aldı. Ayrıca Nurbanu Sultan da Padişahla nikah kıydıran yegane sultanlardandır.

Safiye Sultan 

3. Murat’ın hasekisi, 3.Mehmet’in validesi Safiye Sultan, sabırlı, hazır cevap bir sultandı. Safiye Sultan, kayınvalidesi Nurbanu’nun ölümü sonrası haremde rakipsiz kaldı. Oğlu III. Mehmet’in padişah olması ile birlikte valide sultan oldu. Haseki sultanlık sürecinden beri devlet işlerine müdahil oldu. Oğlu III. Mehmet’in baş danışmanıydı. Devlet görevlilerinin atamalarında etkin rolü vardı. Dönemi boyunca Venediklilerle de ilişkileri sıkı tuttu. Venedik’in en önemli destekçisiydi. Venediklilerin gönderdiği değerli hediyeler, Venedik’in valide sultanla arasını iyi tutup taleplerinin gerçeklemesinde etkili olurdu. Tıpkı Nurbanu Sultan gibi o da Venedikliydi.

Mahpeyker Kösem Sultan

IV. Murat, henüz 12 yaşındayken tahta çıktığında annesi Kösem’in saltanatı başladı. Mâhpeyker Kösem Valide Sultan; Hürrem, Nurbanu, ve Safiye sultanlar gibi güçlü bir saray kadını olması bir yana, Osmanlı Tarihi’nin en güçlü kadınlarından biridir. Oğulları IV. Murat ve I. İbrahim döneminde “Vâlide Sultan”, torunu IV. Mehmet döneminde ise “Büyük Vâlide Sultan” olarak anılmış; belli başlı süreçlerde devlet siyasetini kendisi yönetmiştir. 2 dönem valide sultanlık, bir dönem de “Ulu Valide Sultanlık” yapmıştır.

Editör: Fatih Düz – 21.09.2022