Kalıplara Sıkışıyoruz: Tik Tak Tik Tak | Sosyal Saat (Social Clock) Nedir?

Her gün her yerde şu sorularla mutlaka karşılaşmışsınızdır: Okulu ne zaman bitireceksin? Yaşın geçiyor ne zaman evleneceksin? Küçüğe kardeş ne zaman gelecek? Sanki bir yarışın içindeymişiz gibi sürekli başkalarıyla kıyaslanırız. Arkadaşlarımızla, kuzenlerimizle veyahut komşunun çocuğuyla hatta hayatımızda hiç var olmamış ve olmayacak insanlarla karşılaştırılırız. Örneğin yakın arkadaşlarımız iş hayatına atıldığı için kendimizi eksik ve yetersiz hissetmeye başlarız veya kuzenimiz evlendi diye bizim de artık yavaştan evlilik için ideal bir aday bulmamız gerektiğini düşünürüz.

Peki bunları bize düşündürten ne? Kendi inançlarımız mı yoksa çevremizin birer dayatması mı? Kendi inançlarımızsa gerçekten de kendi isteğimizle mi hareket ediyoruz yoksa toplumsal dayatmalarla mı? Üzerimizde hissettiğimiz baskı kendi hayallerimizin sorumluluğu mu yoksa dayatmalardan kaynaklanan bir yük mü?

Psikologlar elbette buna da uygun bir isim bulmuş: Social Clock (Sosyal Saat). Nedir bu sosyal saat gelin hep beraber irdeleyelim.Kısaca, yaşanılan kültürde belli başlı olayların belli yaşlarda veya dönemlerde gerçekleştirilmesi gerektiğine dayanan bir norm olarak tanımlayabiliriz.

Okula başlama ve bitirme çağı, evlenme yaşı, çocuk doğurma yaşı toplumda en çok rağbet gören baskı yaratan konulardandır. Topluma göre herkes 21-22 yaşlarında mezun olup işe başlamalı, işe başlayıp biraz seçtiği meslekte ilerledikten belli bir süre sonra da evlenmeli. Evlenip ilk yıl içinde de çocuk sahibi olmalı ve çocuklarını büyütmeye odaklanmalı. Bu ve buna benzer birçok kalıba sıkışıyoruz ve sanki hepimiz birer fabrika ürünüymüşüz gibi hep aynı işlemlere maruz bırakıldığımız bir kısır döngü içerisinde yaşamımızı sürdürmeye devam ediyoruz.

Oysa hepimiz kendimize has, eşsiz birçok hayale ve farklılığa sahibiz. Haliyle herkesin yolu da kendine özgü olacaktır. Kimimiz çevre baskısı ile seçtiğimiz, seçmek zorunda bırakıldığımız bölümden yirmi bir yaşında mezun olur ve yıllarca bize uygun olmayan mesleklerde kendimizi, hayatımızı tüketip mutsuz oluruz. Kimimiz ise önce bir dünya turu yapıp kendisi için doğru olan kişiyi bulduğunu hissettiğinde evliliği düşünürüz.

Bazılarımız daima yeni yollar aramaktan çekinmeyip kendini keşfetmeye odaklanırken bazılarımız ‘düzgün’ bir yol çizip bir an önce hayata atılmayı düşünür. Bazıları için çocuk vazgeçilmez iken bazıları için ise çocuk sahibi olmak o kadar da önemli değildir. Çünkü hepimizin hayat amacı ve yolu özeldir. Her birimizin yolu bize özgüdür. Bu yüzden arada bir soluklanmak hepimiz için faydalı olacaktır. Durup bu hayatın ne kadarı bana ait diye sormak bizlere kendi hayallerimize açılacak nice kapılar sunacaktır.

Çünkü herkesin yolunda birtakım güzellikler mutlaka yer alacaktır. Kimimiz için bu süre başkaları için erken iken, bizim için erken olan bir şey de başkalarının zamanında geç olabilir. Hepimiz aynı zaman diliminde yaşasak da daha önce de söylediğim gibi hepimizin yolculuğu farklı, bu sebeple de hepimizin zamanları farklıdır. Karşılaştırma yapmak yapılabilecek en kötü şey olacaktır.

Editör: Nur Bersun Aynur – 31.10.2022