Bağımsız Sinemanın Serseri Çocuğu Jim Jarmusch’a Yakından Bakış

Perde açılır. Dudağında sigara, elinde bavul, kafasında bir ritim, gecenin sokaklarında aylak aylak ve amaçsızca yürüyen karakterler bir anda fonda belirirler. Diyaloglar uçucu ve afili, karakterler genellikle bohem, kendine özgü bir duruşu ve hayat felsefesi olan, toplumda kendine sağlam bir yer edinemese de bunu kendine dert etmeyen tiplerdir. Dakikalar ilerledikçe “İşte bu tam bir Jim Jarmusch filmi!” dediğiniz şiirsel ve sergüzeşt bir atmosferin içinde kendinizi buluverirsiniz. Filmde kullanılan müzikten diyalogların hatta bazen sessizliklerin süzülüşüne kadar her şeyin bambaşka bir dokusu vardır. Size de koltuğunuza iyice yaslanıp bu deneyimin tadını çıkartmak kalır…

Jim Jarmusch Kimdir?

22 Ocak 1953 Ohio doğumludur. Amerikan bağımsız sinemasının gelmiş geçmiş en kült yönetmenlerinden biri olarak bilinmesiyle birlikte gençlik yıllarından itibaren rock’n roll dünyası ve punk kültürüyle fazla içli dışlı, Tom Waits, Nick Cave, Thurston Moore, Iggy Pop, John Lurie, Neil Young gibi efsane yıldızlarla kanka, günümüzde SQÜRL adında aktif bir gruba sahip üretken bir müzisyendir. Öğrencilik yıllarında çektiği Permanent Vacation filmiyle izleyenleri sersemletmiş olsa da ilk ciddi çıkışını dilimize “Cennetten de Garip” diye çevrilen Stranger Than Paradise filmiyle yapmıştır. Bu film günümüzde modern bağımsız sinemanın mihenk taşlarından biri olarak kabul edilir.

Jim Jarmusch Filmleri

İlk dönem filmlerinin hayranı olduğumu söyleyebilirim. Son dönemlerde çektiği filmleri diğer filmlerine kıyasla biraz yavan bulduğumu itiraf ediyorum. Bu yüzden aşağıdaki filmleri kişisel beğenimi baz alarak seçtim. Sevdiğim ve orta karar sevdiğim filmlerini de “meraklıları için diğer filmleri” şeklinde sıraladım.

Permanent Vacation (1980) 

Filmi ilk izlediğimde felsefeye, şiire ve filmlere aç, hayatın anlamını sorgulayan, henüz 20’li yaşlarına ulaşmamış bir tiyatro öğrencisiydim. İzbe binalarda, ücra köşelerde yarın yokmuş gibi serserilik ederek günlerini geçiren, aidiyetsiz, avare avare ortalıkta dolanan, kendine has figürlerle başı hiçlikten dönercesine dans eden, Charlie Parker hayranı filmin baş karakteri genç beni derinden etkilemişti. Bir nevi Jim Jarmusch’un okulu bitirme projesi de diyebileceğimiz bu filmi diğer filmlerini anlamak için ilk sıraya eklemenizi tavsiye ederim.

Film fragmanı 👇

Stranger Than Paradise (1984)

Bu filmde kendi sinema dilini yaratan yönetmenin Hollywood’un basmakalıp kurallarını hiçe sayarak modern bağımsız sinemayı şekillendiren dönüşümüne tanık oluruz. Birbirine mesafeli (ikisi kuzen) üç genç arasında akan film boyunca gerçekten de bir yabancılık, yersiz yurtsuzluk, tesadüflerden yana şanssızlık ve ortada kalmışlığın tuhaf havadalık hissi içimize işler.

Film fragmanı 👇

Down By Law (1986)

“I Scream, You Scream, We All Scream For Ice Cream!” şarkısıyla hafızalara kazınan Tom Waits, John Lurie ve Roberto Benigni sevenlerin kaçırmaması gereken aşırı eğlenceli, absürd bir filmdir.

Film fragmanı 👇

Mystery Train (1989)

Dilimize “Gizem Treni” olarak çevrilen, birbirine teğet geçen marjinal karakterlerle örülü, Elvis Presley anısına ithaf edilen bu dramatik komedi filmi de türün severlerinin mutlaka listesine eklemesi gerekenlerden.

Film fragmanı 👇

Night On Earth (1991)

Paris, Roma, Los Angeles, New York, Helsinki caddelerinde müşterilerini ağırlayan 5 farklı takside cereyan eden ve bir şehirden diğerine, birbirine yabancı hayatlar arasında akan, gecenin denizinde dalgalanan, iç içe geçen, bazen omuz omuza çarpışan ilginç hikayeler…

Film fragmanı 👇

Coffee and Cigarettes (2003)

Bu filmde anlam aramayın, çünkü yok! Ne var diye soracak olursanız bolca kahve, paketlerce sigara, gülümseten diyaloglar, Iggy Pop, Tom Waits, Bill Murray, Cate Blanchett, Steve Buscemi, Roberto Benigni ve The White Stripes var. E daha ne olsun!

Film fragmanı 👇

Only Lovers Left Alive (2013)

Açık ara en sevdiğim Jim Jarmusch filmlerinden birisidir. Başrolünü Tilda Swinton ve Tom Hiddleston’ın paylaştığı, Türkçe’ye “Sadece Aşıklar Hayatta Kalır” diye çevrilen, asırlardır yaşayan iki romantik ve sanatçı vampirin aşk ve melankoli arasında gidip gelen berduş hikayesini anlatan, atmosferine ve müziklerine ayrı aşık olunası bir başyapıttır.

Film fragmanı 👇

Meraklıları için diğer filmleri; Dead Man, Ghost Dog, Broken Flowers, Limits of Control, Paterson, The Dead Don’t Die

Keyifli okumalar!

Editör: Fatih Düz – 09.10.2022