Mantarlar Tarafından Ele Geçirilen Zombi Ağustos Böcekleri

Bundan yaklaşık iki yıl önce, Covid-19 salgınının zirve yaptığı dönemde Amerika’da yeni bir böcek türü keşfedilmişti. Belki duyanlarınız ya da hatırlayanlarınız vardır. İçerikte sizlere, ağustos böceğinin “zombi” olarak adlandırılmasına yol açan bu ilginç parazit mantar türü ve yaptıkları hakkında kısa bilgiler vermek istiyorum.

Massospora Cicadina Mantarı

Yetişkin ağustos böceklerini (Hemiptera) enfekte eden “Massospora” adındaki bir parazit mantar türünün böcekler üzerinde zihin kontrolü yapabildiğini biliyor muydunuz?

Massospora mantarı, daha önceleri Zygomycetes sınıfında yer alan Entomophthorales takımındadır. Bu mantar, Ağustos böceklerine cinsel yolla bulaşmaktadır. Ortalama 13-14 adet türden ikisinin, enfeksiyon esnasında “katinon, amfetamin ve psilosibin” gibi psikoaktif bileşenler ürettiği bilinmektedir. Halüsinojik etkiye sahip bu kimyasal bileşenler böceklerde fiziksel teması artırarak hiperseksüaliteye (cinsel istek artışı) yol açıyor ve böylece parazitin birlikte uzun süre vakit geçiren ağustos böcekleri arasında yayılmasını kolaylaştırıyor. Massaspora ile gelen cinsellik artışı ne yazık ki tüm ağustos böcekleri için mutlulukla bitmiyor. Mantarın etkisi, ağustos böceklerinde (Hemiptera) erkek cinsler arasında da birleşme isteği uyandırdığından böceklerin kapsüllerini yitirmelerine hatta bazılarında kısırlığa yol açıyor. Ölmelerine yakın karınlarının arka kısımları düşüyor ve beyaz renkte tebeşir görünümlü bir mantar dokusu oluşan bu boşluğa yerleşiyor. Massaspora Cicadina mantarına yayılma yöntemi nedeniyle “ölümün uçan tuz çalkalayıcıları” denmektedir.

Araştırmacılar, Massaspora’nın kimyasal bileşenlerini mantar sporlarına enjekte ederek büyüdüğünü tespit etmiştir. Massospora cicadina mantarı Aşama 1’de öncelikle böceğin üreme organını daha sonrasında da kalça ve karnını yemeye başlıyor ve vücutlarının neredeyse üçte birini yok ediyor. Aşama 2’de ise mantar, kalın duvarlı başka türde bir spor üretir. Bu yeni oluşan “dinlenme spor”ları doğrudan ağustos böceklerine enfekte olmak yerine toprakta uykuda kalır ve bir sonraki nesile enfekte olmak için bekler. Hem erkeklere hem de dişilere bulaşabilir ve her iki cinste de kısırlığa neden olabilir. Ancak erkek ağustos böceklerinin enfeksiyon riski dişilere oranla daha fazladır. Bu da Massaspora’nın erkekleri hedef aldığını gösteriyor olabilir. Ortalama yaşam süreleri 13 ila 17 yıl arasında değişen ağustos böceklerinin (Hemiptera) hayatlarının 10 yılı larva olarak toprak altında geçtiğinden böcekler üzerinde araştırma yapmak oldukça zorlaşıyor. Mantarın etkilerini araştırmak isteyen bilim insanları, bu durumun böcekleri nasıl ve hangi konularda etkilediği üzerine yapılacak detaylı çalışmaları engellediğini ifade etmekte. Enfekte olmuş ağustos böcekleri durumdan habersiz yaşamlarını sürdürürken Massospora mantarı yayılmak için akıllıca davranarak böcekleri öldürmek yerine onların sinir sistemlerini ve davranışlarını manipüle ediyor. Sinir sistemini ele geçirmeyi başaran Massospora mantarı, erkek ağustos böceklerine dişilere özgü çiftleşme işareti (kanat çırpma) yaptırmaya başlıyor ve bunu fark eden ağustos böcekleri de yanaşıp çiftleşmeye başlıyor. Bilim insanları psikoaktif bileşenleri tespit edebilse de erkek ağustos böceklerinin nasıl dişi ağustos böcekleri gibi davranışlar sergileyebildiğini henüz çözememişlerdir. İşte Massaspora’nın manipülasyonu sanırım bu noktada devreye giriyor… Araştırmalar sonucu bu etki mekanizması çözülebilirse insanların zararlı ve zehirli böcekler konusunda önemli gelişmeler yaşayabileceği düşünülüyor. Bazıları ise bu duruma müdahale edilirse doğanın dengesinin bozulacağını düşünüyor.

Ayrıca, ağustos böceklerinde yemek yeme ve cinsel istek artışa yol açan bu mantarın geliştirilerek insanlar üzerinde de kullanılabileceği üzerine araştırmalar yapılması öngörülüyor.

Editör: Astropower – 22.08.2022