Türk Mitolojisinde Dünyamız Nasıl Bir Yerdir?

Milletleri büyük yapan unsurlardan biri de şüphesiz ki kendi mitolojileridir. Mitolojiyi sadece efsaneler diye tanımlarsak büyük bir haksızlık yapmış oluruz. O halde mitolojiyi geçmişten günümüze bir millete ait olan masal hikaye, efsane, mit ve destanları inceleyen bilim dalı şeklinde tanımlamalıyız.

Mitoloji denince akla ilk Yunan ve Roma Mitolojileri gelse de Türk Mitolojisi de en az onlar kadar zengindir. Türk Mitolojisi, Atlı Çoban Bozkır Kültür dairesi içinde yer alan kadim Türklerin düşünce yapısının bir ürünüdür. Türk Mitolojisi, tıpkı Türklerin yaşadığı Uçsuz bucaksız Bozkırlar gibi Sonsuzdur ve bu sonsuz mitolojide bakalım dünyamızı nasıl tanımlamışız.

Eski Türkçede Dünya için “Acun” sözcüğü kullanılırdı. Dünyada yaşayan varlıkların tümüne “Acunlar” denilirdi. İnsanlar içinse Dünyalık anlamına gelen “Acunluk” sözcüğü kullanılırdı. Türk düşünce sisteminde Acun, “Bu Acun ve Ol Acun” olarak ikiye ayrılırdı. Bu Acun ölüglü, yani ölümlü dünyaydı, Ol Acun ise Menggü Acun yani sonsuz, ebedi dünyaydı.

Acunun sahibi Türk Kaganıdır ve bütün insanlığı idare etmek için Tengri tarafından gönderilmiş bir hükümdardır. Erdemli olmak zorundadır. Dünyanın sahibi olan erdemli Türk hükümdarına “Acuncı” denir.

Dünyanın Şekli

Türk Mitolojisinde Dünyanın şekli konusunda, Türk otağı şeklinde, Tepsi şeklinde, Türk devleti gibi dört köşe şeklinde ve Hem yuvarlak hem de dört köşe şeklinde olmak üzere dört ana düşünce bulunmaktadır. Türk Boylarının genelinde dünyanın şekli, Türk devleti gibi, dört köşelidir.

Hunlarda ve Göktürklerde dünya “Tört Bulung” şeklindedir. Yani dünya dört köşelidir, dört yanlıdır. Dört köşe, büyük bir devlet düzeni gibidir. Dört büyük memuriyet, başkentin dört yanına yayılmıştır. Ordu, yani Türk başkenti dünyanın ortası yani merkezidir. Ordu kelimesi de zaten orta sözcüğünden gelmiştir.

Dünyanın Bölgeleri ve İklimleri

Genelde Türklerde dünyanın 9 bölgesi vardır. Göktürklerde ise dünya 7 bölgeden oluşur. 7,17 70,700 sayıları Göktürklerde kutlu sayılardır. İl Teriş Kagan Çin’ e karşı bağımsızlığını 17 kişi ile ilan etmiştir. Ayrıca İstemi Kagan, Bizans İmparatoruna yazdığı mektupta 7 iklimin Kağanıyım demiştir. Türk Kaganlarının davul ve tuğları 9 tanedir. Her bir tuğ ve davul devletin bir bölgesini temsil eder.

Dünya Neyin Üzerinde Duruyor?

Altay’ın kuzeyindeki şamanist Teleüt Türklerine göre dünya dört tane gök renkli öküzün üzerinde duruyordur. Bu öküzler Dünyanın altına girmezler kenarlarından koşulmuş olarak tutarlar. Ve bu öküzlerin kıpırdanmalarından dolayı dünyada depremler olur. Altay destanlarında ise Dünya öküzlerin çektiği otağ gibidir.

Kırgız Türklerine göre Yerin altında büyük bir okyanus vardı. Bu okyanusun üzerinde çok kalın bir bulut dolaşırdı. Bulutun üzerinde çok büyük bir kaya ve kayanın üzerinde de bir boz renkli öküz vardı dünya bu boz öküzün boynuzları üzerinde dururdu.

Yakut Türklerine göre dünya Baykal gölünde yaşayan büyük bir balık üzerinde duruyordu.

 Dünyanın Göbeği

Türklerde her şeyin orta yeri bir göbektir ve dünyanın orta yerinde Türk başkenti yer alır. Orta Asya Türk ağızlarında “Kindik” sözcüğü göbek demektir. Altay Türkleri dünyanın göbeğine “Yerding Kindiği” derler.

Yakut Türklerine ait bir şaman duasında Gögün göbeği yerde, yerin göbeği gökte denilirdi.

Bütün Türk halklarında bir çocuğun göbeğinin kesilip kirlerin temizlendiği yer onun vatanı kabul edilirdi.

Kaynakça ve ileri okumalar için:

Ögel, Bahaeddin,Türk Mitolojisi, I ve II. Cilt, TTK Basımevi,6.baskı, 2014, Ankara.

Editör: Astropower – 30.07.2022