4.000 Yıllık Geçmişiyle Türk Zekâ Oyunu; Mangala

Mangala, çok eski dönemlere dayanan, Osmanlı döneminde de çok yaygın bir şekilde oynanan günümüze kadar ulaşan ve günümüzde de yaygınlığını sürdüren bir Türk zekâ ve strateji oyunudur.

4000 yıllık maziye sahip bir zekâ ve strateji oyunudur Mangala. “Mangala” kelimesinin Arapçadaki n-k-l kökünden üretilen nakl kelimesinden Türkçeye, “aktarma, taşıma” manasından geçtiği tahmin edilmektedir. Bunun yanında, Türklerin oyuna bakış açısından hareketle Mangala’nın ‘manga’ (en küçük askeri birlik) kelimesinden üretildiği de ifade edilmektedir. Pek çok kültür ve coğrafyada farklı isimlerle ortaya çıkan bu strateji oyununun bizdeki mazisi ise Göktürkler, Hunlar ve Sakalara kadar uzanıyor. Türk kültüründe oyun, amaç değil araçtır. Osmanlılar, Mangala oyununu ise zekâ ve stratejide ilerleme maksadıyla oynamışlardır.

Oyunu karşılıklı iki kişi oynuyor, 6’şar tane olmak üzere 12 tane hane adı verilen bölümler var ve oralara 4’er tane taş konuyor, toplam 48 tane taş ile oynanıyor.

Türklerde Mangala oyunu o kadar yaygın bir oyundur ki evlerde, kahvelerde, askeri birliklerin bulunduğu kalelerde, cami avlularında, köylerin merkezi yerlerinde kayalara oyulmuş olarak görülebilmektedir. Gaziantep Kalesi’ndeki kazılarda biri büyük 7’li, ikisi küçük 6’lı üç adet mangala oyununun taş blokları bulunmuştur Şanlıurfa’da Göbeklitepe’de yapılan araştırmalarda orada da bir mangala oyun alanına rastlanıldı. Hatta daha önce Gaziantep Müzesi’nde de mangala kayası adı verilen bir mangala düzeneği vardır.

Günümüzde daha bir modern görünüm alan bu zekâ oyunu, her yaşın ilgi alanı olmuş olup mazisini hep yaşatacak bir ilgiye sahiptir. Okullardaki turnuvalar, şehirlerdeki yarışmalar ile oyuncularına keyifli anlar yaşatan bu oyunu, mutlaka öğrenmeli ve oynamalısınız.

Editör: Beste aydın – 19.07.2022