2022 Nobel Edebiyat Ödülü Kazananı Annie Ernoux’u Tanıyalım

“İçinden geldiğim toplumsal sınıfla başıma gelen ara­sında bulanık bağ kuruyordum. İşçi ve küçük esnaf ailesinin yüksek öğrenim gören ilk ferdi olarak fabrikadan ve tezgahtan sıyırtmıştım. Ama ne lise diploması ne de edebiyat fakültesi lisansı sefaletin alınyazısı olarak aktarılmasını ortadan kaldırmayı başarabilmişti; hamile kızın alınyazısı simgesel olarak al­koliğinkiyle aynı düzeydeydi. …yakalanmış­tım ve benim içimde filizlenen şey,  bir anlamda, top­lumsal bozgundu.”

Kürtaj, Annie Ernaux

Her yıl İsveç Akademisi’nin seçici kurulu tarafından inceleme ve değerlendirmeler neticesinde Alfred Nobel’in 1985 tarihli vasiyetine binaen edebiyat, fizik, ekonomi, tıp, kimya alanlarında çalışanları ve çalışmaları teşvik etmek amacıyla verilmekte olan bir ödüldür.

Alfred Nobel’in vasiyetine uygun olarak İsviçre Akademisi’nin seçeceği beş kişilik jüri ödül alan kişi yahut kişilere karar verir ve Nobel Vakfı tarafından kazananlara ödülleri verilir.

Ödüller kesinlikle bir yarışma havasında verilmez. Dünyanın her yanında fizik, kimya, tıp, ekonomi, edebiyat gibi alanlarda çalışmalar yapanlar eserlerini dünya kültür havuzuna bırakıp okurların ve de araştırmacıların hizmetine/beğenisine sunarlar. Sonrasında akademi hem yaşadığımız döneme damga vuran hem de gelecekte ufuk açıcı olarak gördüğü çalışmaları değerlendirir.

Çeşitli İnternet platformlarında her yıl hangi alanlarda kimlerin Nobel alacağına dair sohbetler, iddialar devam eder. Bazen beklenen bir yazar ya da araştırmacı Nobel’i kazanırken bazen de hiç akıllara gelmeyen bir kazanan şaşkınlık yaratır.

Nobel ödülleri sadece bir diploma, madalyanın ötesinde maddi bir ödüldür aynı zamanda. Maddi ödül de her yıl değişen dünya ekonomik koşullarına uygun olarak güncellenir.

Nobel ödülünü kazananlar her yıl önce aralıklarla açıklanır ve ardından İsviçre Akademisi’nin düzenlediği bir törende, yıllardır uygulanan bir seremoni eşliğinde ödüllerini alırlar.

Ödülü kazanmak sadece maddi bir kazancın ötesinde araştırmacı ya da yazarlara dünya çapında tanınma, atıfta bulunulma ve yeni projelerinin desteklenmesi konusunda kapılar açması bakımlarından da oldukça kıymetlidir.

2022 Nobel Edebiyat Ödülü Kazananı Annie Ernoux

1Eylül 1940’ta Lillebonne’da işçi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Çocukluk ve ilk gençlik yıllarını Normandiya’nın Yvetot bölgesinde geçirdi. Orta halli bir ailede büyüyen Annie Ernoux, Rouen Üniversitesi ve Bordeaux Üniversitesi’nde Edebiyat öğrenimi gördü ve uzun yıllar  edebiyat öğretmenliği yaptı.

Yazarlığa başlamadan önce de yazdıklarıyla ülkesinde ve dünyada tanınmaya başladıktan sonra da sakin hayat anlayışından uzaklaşmamış bir yazardır kendisi. Daha ziyade yazdıklarıyla ön planda olmayı tercih etmiş, başka yazarlar gibi pop-writter olmayı tercih etmemiştir.

Annie Ernoux’un Yazarlığı Ve Eserlerine Dair

Yazmaya başladığında yazılarını eski eşinden saklamak zorunda kaldığını ve eşinin bunu öğrendiğinde kendisiyle alay ettiğini bir röportajında dile getirmiştir.

İlk kitabı 1974’te yayımlanan ve otobiyografik özelliklerin ağır bastığı ”Boş Dolaplar” romanıdır. 1984’te babasıyla olan ilişkisini, Fransa’nın küçük bir kasabası hakkındaki izlenimlerini ve ileriki yıllardaki taşınma sürecini işlediği ‘‘Bir Adamın Yeri” romanı ile Renaudot Ödülü’nü kazanmıştır.

Romanlarının içeriğini toplumsal tarihin kişisel olanlar harmanlandığı eserler olarak belirlemek mümkündür. Toplumsal sınıflardaki değişim, cinsellik, kadın yaşamındaki özgürleşme ve verilen mücadeleler, evlilik, kadın-erkek ilişkisi ve açmazları, kürtaj, hastalık, yaşlılık ve ölüm gibi kişisel konuları Annie Ernoux dönemin politik, tarihi, kültürel ve toplumsal özellikleriyle kaynaştırarak eserlerini vücuda getirmiştir.

Neden Annie Ernoux’a Nobel Edebiyat Ödülü Verildi?

İsveç Akademisi’nin açıklamasına göre Annie Ernoux’a “kişisel hafızanın köklerini, mesafelerini ve kolektif kısıtlamalarını keşfetmedeki cesaretinden” ötürü 2022 Nobel Edebiyat Ödülü verilmesi uygun görülmüştür.

Annie Ernoux’un Türkçedeki Eserleri Ve Yayımcıları Hangileridir?

Yazarın ”Seneler, Babamın Yeri, Boş Dolap, Yalın Tutku” isimli romanları 2021’den itibaren Can yayınları tarafından basılmaktadır. Ancak Ernoux’un bunlardan önce 2000’de Kürtaj, 2001’de de Babam isimli romanları İletişim yayınları tarafından basılmıştır.

Editör: Fatih Düz – 09.10.2022