Nemo Mezarlığı: Ölen Uydular Uzaya Mı Dünyada Mı Gömülüyor? Kessler Sendromu Nedir?

Uzay çöpleri

Cps uyduları eskiyip işlevselliği azaldığında yada teknolojinin gerisinde kaldığında  yerini daha modern ve daha donanımlı uydulara bırakmaktadır. Bazı uydular arızalanarak ya da yörüngesinden çıkıp güneşe yaklaştığında yanıp parçalara da ayrılabiliyorlar  Bunu evimizdeki eski cihazlarımızı çöpe atıp yerine daha yenisi koymak gibi düşünün.

Diğer tüm makineler gibi, uydular da sonsuza kadar sürmez. Görevleri hava durumunu gözlemlemek, atmosferdeki sera gazlarını ölçmek veya yıldızları incelemek için Dünya’dan uzaklaşmak olsun, sonunda tüm uydular, tıpkı eski çamaşır makineleri ve elektrikli süpürgeler gibi yaşlanır, yıpranır ve ölür.

Yanan metal ve “uzay aracı mezarlıkları”

Alçak yörüngelerdeki daha küçük uydulardan kurtulmak basittir. Saatte binlerce mil hızla Dünya’ya düşerken havanın sürtünmesinden kaynaklanan ısı uyduyu yakar. Artık uydu yok.

Alçak yörüngedeki uzay istasyonları ve daha büyük uzay araçları gibi daha büyük şeylere ne dersiniz? Bu nesneler yere ulaşmadan tamamen yanmayabilir. Bir çözüm var – uzay aracı operatörleri, herhangi bir enkazın uzak bir alana düştüğünden emin olmak için eski uydularının son varış yerini planlayabilir. Buranın bir takma adı bile var: Uzay Aracı Mezarlığı! Nemo Noktası Koordinatları “48°52’ Güney, 123°23’ Batı” olan Nemo Noktası’nın konumu

Pasifik Okyanusundadır ve bulabileceğiniz herhangi bir insan uygarlığından hemen hemen en uzak yerdir.

Bazı okyanus bilimcilerine göre Nemo Noktasında çok fazla canlı yaşamı yok çünkü bu nokta Güney Pasifik Girdabı olarak bilinen güçlü akıntıların olduğu bir yerde. Ayrıca bu nokta karadan çok uzak olduğu için esen rüzgarlarla organik madde taşınmıyor. Böylece fazla besin yoksa fazla yaşam barındırmıyor denilebilir. Ancak bu bazı özel canlı türleri barındırmadığı anlamına gelmez. Örneğin 2005 te bulunan ‘Yeti Yengeci’ bunlardan biridir. Yeti Yengeci hakkında bu gizemli sularda keşfedilmeyi bekleyen daha birçok bilgi var ancak noktamız Nemo olunca araştırmalar çok daha uzak ve maliyetli oluyor. 

NASA/PASİFİK OKYANUSUNA ÇAKILMADAN ÖNCEKİ HALİYLE MIR UZAY İSTASYONU

“Mezarlık yörüngeleri”

Peki ya daha uzağa fırlattığımız daha yüksek uydular? “Mezarlık yörüngesine” gönderdiklerimiz. Bu yörünge, Dünya’dan en uzak aktif uydulardan neredeyse 200 mil uzakta. Ve Dünya’dan 22.400 mil yüksekte!

Astronotun uzaya çöp atması görüntü videosu

Avrupa Uzay Ajansı (European Space Agency, ESA) nın Uzay çöpleri ile ilgili açıklamalarını aşağıdaki videodan izleyebilirsiniz.

Kessler Sendromu Nedir?

2017 yılında Hindistan Uzay Araştırmaları Örgütü (ISRO), tek bir roketten 104 uydu fırlatarak rekor kırdı. Bir önceki rekor, 2014 yılında tek bir görevde, 37 uydu fırlatan Rusya’ya aitti. Artık uzay ajanslarının uydu gönderme haberleri, sıradan haberler haline geldi. Peki bu araçlar görevini tamamladığında onlara ne oluyor? Tahmin etmiş olabileceğiniz gibi çalışmayan uzay araçlarının çoğu, dünyanın yörüngesinde dönmeye devam ediyor.

Peki eski uyduları hareket ettirmek için neden uğraşıyoruz?

Birincisi, yörüngede dolaşan binlerce uydu ve büyük boyutlu eski uydu parçaları var.

Bu “uzay çöpü” parçaları, diğer çalışan uydular ve Dünya’nın yörüngesinde  seyahat eden diğer uzay araçları için tehlikeli olabilir.

Uzay araştırmalarının ilk günlerinde yörüngeye fırlattığımız şeylere ne olacağı konusunda çok fazla endişelenmezdik. Ancak bu günlerde o kadar çok çöp var ki, küçük bir çarpışmanın büyük bir zincirleme reaksiyonu tetikleyebileceğinden endişe ediyoruz. Bu olasılığa “Kessler Sendromu” denir. Böyle bir felaketi önlemek için, bugünlerde yörüngeye bir şey fırlatan herkesin, onu ya mezarlık yörüngesine gönderme ya da Dünya atmosferinde yanması için geri gönderme planı olmalıdır.

Kesler sendromu, Dünya Yörüngesine gönderilmiş olan nesnelerin (uydular, teleskoplar, araştırma araçları vb.) çarpışarak daha fazla uzay enkazına yol açması, uzay enkazının artışının da çarpışma olasılığını artırması anlamına gelen duruma verilen isimdir.

Bu durum, ilk olarak 1978 yılında, NASA’da görev yapan bilim insanlarından biri olan Donald J. Kessler tarafından yayınlanan bir makalede tartışmaya açılmıştır. Kessler, her bir çarpışmanın daha fazla uzay enkazı yaratacağını ve daha fazla uzay enkazının daha fazla çarpışmaya yol açacağını, bu birbirinin nedeni ve sonucu olan döngü sonunda çarpışmaların çağlayana dönüşeceği uyarısında bulunmuştur.

 Aşağıdaki video Kesler sendromuna değinmektedir

Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS) hakkında kısa bilgi

Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS), kullanıcılara konumlandırma, navigasyon ve zamanlama (PNT) hizmetleri sağlayan ABD’ye ait bir yardımcı programdır. Bu sistem üç bölümden oluşur: uzay bölümü, kontrol bölümü ve kullanıcı bölümü. ABD Uzay Kuvvetleri, uzay ve kontrol bölümlerini geliştirir, bakımını yapar ve işletir.

Uzay Segmenti

GPS uzay segmenti, kullanıcılara radyo sinyallerini ileten uyduların bir takımyıldızından oluşur.

Amerika Birleşik Devletleri, zamanın %95’inde en az 24 operasyonel GPS uydusunun kullanılabilirliğini sürdürmeye kararlıdır.

Bu taahhüdü sağlamak için ABD Uzay Kuvvetleri, on yılı aşkın bir süredir 31 operasyonel GPS uydusu uçuruyor.

Cps Uydu Takımyıldızı Düzenlemesi

Eski denizciler, nerede olduklarını ve nereye gittiklerini hesaplamak için gece gökyüzündeki takımyıldızları kullandılar. Aynı şekilde, insanlar da eski çağlardan beri yollarını bulmak için gökyüzüne güvendiler. Şimdi, dünyanın herhangi bir yerinde nerede olduğumuzu tam olarak kavramak için ihtiyacımız olan tek şey, basit bir el tipi GPS (Küresel Konumlandırma Sistemi’nin kısaltması) alıcısıdır. Ama yine de nerede olduğumuzu ve başka yerlere nasıl gideceğimizi anlamak için gökyüzünde yüksek nesnelere ihtiyacımız var.

• Uydular da , takımyıldızlardaki yıldızlar gibi hareket eder ve nerede olduklarını biliriz çünkü her zaman sinyal gönderirler.
• Yer istasyonları , uyduların gerçekte olduğunu düşündüğümüz yerde olduğundan emin olmak için radardan yararlanır.
• Alıcı , telefonunuzda veya arabanızda bulabileceğiniz ve sürekli olarak uydulardan gelen sinyalleri arayan bir cihazdır . Alıcı, bazılarından ne kadar uzakta olduklarını hesaplar. Alıcı, dört veya daha fazla uyduya olan mesafesini hesapladıktan sonra, tam olarak nerede olduğunuzu bilir.

GPS uyduları, yaklaşık 20.200 km (12.550 mil) yükseklikte orta Dünya yörüngesinde (MEO) uçar. Her uydu günde iki kez Dünya’yı çevreler.

GPS takımyıldızındaki uydular, Dünya’yı çevreleyen altı eşit aralıklı yörünge düzleminde düzenlenmiştir. Her uçak, temel uydular tarafından işgal edilen dört “yuva” içerir. Bu 24 yuvalı düzenleme, kullanıcıların gezegendeki hemen hemen her noktadan en az dört uyduyu görebilmelerini sağlar.

Uzay Kuvvetleri normalde, temel uydulara hizmet verildiğinde veya hizmet dışı bırakıldığında kapsama alanını korumak için 24’ten fazla GPS uydusu ile uçar. Ekstra uydular, GPS performansını artırabilir, ancak çekirdek takımyıldızın bir parçası olarak kabul edilir. Kaynak: Nasa

Editör: Fatih Düz – 26.10.2022