Aniden Sellenme Nedir? Nasıl Oluşur?

Aniden sellenme nedir?

Aniden sellenme, sel olaylarının oluşum hızlarına göre sınıflandırmada yer alan bir sel çeşididir. Aniden sellenme birkaç gün veya bir iki saat süre içinde oluşan sellere denilmektedir. Ani seller, ani taşkınlar ve sellenme olarak da bilinmektedir. Aniden oluşan bu seller, yeri bakımından akarsu seli olarak adlandırılmaktadır. Yaz ve ilkbahar mevsimlerinde görülmektedir.

Nasıl Oluşur?

Aniden sellenme, yağış oluşum şekillerinden biri olan konveksiyonel yağış oluşum şekli ile oluşur.

Konveksiyonel Yağış Oluşum Şekli:

Konveksiyonel Yağış Şekli şu şekilde oluşmaktadır: Yeryüzünden ısınan hava sürekli olarak yükselecektir. Yükseldikçe de sıcaklık düşecek sıcaklık ile birlikte maximum nem de düşecek ve bağıl nem artacak. Bağıl nem, taşma oranıdır. Yağış ve bulutluluk anlamındadır. Bağıl nem artınca bir süre sonra yoğunlaşacak ve yağış bırakacaktır. Bu şekilde oluşan yağış şekline de konveksiyonel yağış denilmektedir. Diğer bir adı yükselim yağışlardır. Kırk gün boyunca ikindi vaktinde meydana geldiği için halk arasında kırk ikindi yağışlar olarak bilinmektedir. Fakat kırk gün yağmasının bilimsel bir dayanağı yoktur. Ahmak ıslatan ya da memurların çıkış saatine denk geldiği için Ankara’da memur ıslatan adıyla da anılmaktadır. Konveksiyonel yağışlar, şiddetli yağışlardır. İri tanelidir. Aniden bastırır. Sellenmeye neden olur. Sel rejimli akarsulardır. İlkbahar ve yaz dönemlerinde etkilidir. İç Anadolu, Trakya Çevresi, Ergene gibi karasal yerlerde görülmektedir.

Aniden oluşan sellerin diğer bir sebebi de ülkemizde etkili Asor Dinamik Yüksek Basınç olmuştur.

Asor Dinamik Yüksek Basınç Hakkında Bilgi :

Dünyanın günlük hareketinden kaynaklı oluşan basınç merkezidir. Dinamik basınçtan dolayı Güneybatıdan nemli bir hava ile gelmektedir. Her dönemde etkili olmasının yanında yaz mevsiminde daha çok etkisini göstermiştir. Kışın yağışlı, yazın kuru sıcak ve ılıktır. Asor basınç merkezinin başka bir özelliği de okyanusta etkili alanı genişleterek yukarı çıkıp Avrupa’ya geçmekte Avrupa’da soğur, nemlenir. Bize yaz poyrazını getirir. Böylece ani serinlik, dolu, ani taşkınlar ve seller meydana gelmektedir.

Birkaç gündür Ankara’da aniden bastıran şiddetli yağışlar oluşmaktadır . Bu sellenmenin temel sebebi en başta dünyadaki küresel iklim değişikliği gelmektedir. İklim değişikliğinin yanında konveksiyonel yükselim yağışlar ve Asor Dinamik Yüksek Basınç Merkezi Ankara’daki aniden bastıran yağışların nedenleridir.

Sel Sırasında Neler Yapılmalıdır?

•Elektrikten uzak durulmalıdır.

•Sel sularının olduğu yerlerde araç kullanılmamalı.

•Evden çıkmadan önce vanalar kapatılmalıdır.

•Elektrik kesintisi yaşandığında mum yerine el feneri kullanılmalı.

•Sel bölgesi terk edilerek yüksek ve güvenli yerlere çıkılmalı.

•Su derinleşebileceği için karşıdan karşıya geçilmemeli .

•Suyla sürüklenen enkazın yönünü kum torbalarıyla değiştirerek evden uzak tutabiliriz.

•Çukur alanlardan uzaklaşılmalıdır.

•Bazı durumlarda bütün kapıları açarak suyun binanın içinden akmasına izin vermek çok daha iyidir; böylece su basıncının yapının taşıyıcı sistemine zarar vermesi önlenebilir.

•Pencere ve kapıları korumak için taşınabilir engeller yerleştirilebilir.

(Kaynak: Afet Acil  Durum Eğitim Merkezi)

Editör: Shukufa Sayadli – 12.06.2022