içinde ,

HavalıHavalı MuhteşemMuhteşem İnanılmazİnanılmaz

MACHIAVELLI’nin ‘VİRTU’ ve ‘FORTUNA’ Kavramına Bakış

Machiavelli dediğimizde akla ilk gelmesi gereken ünlü yapıtı ”Prens”tir. Prens’i yazma amacı vatandaşlık bağı ve sonsuz vatan sevgisi doğrultusunda yurttaşı olduğu Floransa Kent Devleti’ni istikrara kavuşturmaktır. Bundan dolayı savunduğu yönetim şekli mutlak monarşiyken, Prens kitabını da ileride başa gelecek yöneticiye tavsiyeler vererek rehberlik olsun diye yazmıştır.

Prens kitabının ana hatlarını bir hükümdarın sahip olması gereken özellikler oluştururken, bu özellikleri betimlede ‘Virtu’ ve ‘Fortuna’ kavramları önem arz eder. Fortunadan başlayacak olursak; Türkçeye şans, yazgı ya da talih olarak çevrilen Fortuna, kaderin getirdiği keyfilikle beraber insanların kendisine bağımlı olmasını bekleyen bir güç değildir. Aşkın bir güç olmaktan çok uzak bir ivmeye sahip bu kavram, ”insani” olmanın, insana özgülüğün beraberinde getirdiği belirsizlik, değişilebilirlik ve kayganlığı ifade etmektedir. Çünkü çok iyi dizayn edilerek belirlenmiş planların bile hataya uğrama payı her zaman vardır .Örneğin, kazanılacağı düşünülen bir zafer, büyük bir yıkımla sonuçlanabilir. Bazen öngörüler yanıltıcı olabilir. Ayrıca Fortuna’nın olaylara ve nesnelere dıştan bakan bir güç olmadığı önemli bir husustur.

Virtu ise fortuna kavramının getirdiği kaderciliği değil, bir bakıma ipleri eline almayı çağrıştıran bir kavramdır. Öyle ki Virtu kavramı, insanın yetenek ve becerilerini yakından ilgilendirir çünkü insan kendi zekası, yetenek ve becerileri sayesinde kendi gerçekliğini oluşturarak kendini aşabilir. Kadercilik bakış açısının getirdiği ”pasif kalma” ya da ”eli kolu bağlı” olma durumlarının aksine müthiş bir enerjiyle ,insan erdemlerinin, beceri ve yeteneklerinin harmanlanmasıdır .Bundan dolayı Fortuna’nın kasvetli pasifliğinin aksine, etkin ve dinamik bir güçtür. Virtu, krizi fırsata çevirmektir. Ayrıca İtalyanca’da yaygın olarak ”erdem” anlamında kullanılır. Machiavelli, yetenek ve becerilerin kullanımından ayrı düşmeyen Virtu kavramının içinde yiğitlik, cesaret, erdem kadar, -başarıyı getirecekse- kurnazlık yapma ehliyetinin olduğunu da kabul etmektedir. Bu yetenekler de azim, kararlılık, hırs gibi özgüven kokan unsurlarla taçlandırılır.

Machiavelli’ye göre, insanların genelinde yaygın olan kadercilik anlayışından kaynaklı pasif kalma hali, kaderin aşılamayacak bir güç olarak görülmesinde yatar. Oysa ki Machiavelli, bir hükümdarın (prensin) siyasette başarılı olabilmesini kadercilik anlayışına takılı kalmamaya,”Virtu”yu harekete geçirerek, Fortuna’yı sönümlemesi yoluna bağlar.

Bundan dolayı insan her şeye ,her türlü olumsuz koşula hazırlıklı olmalı, yanılma payı olabileceğini göz ardı etmemelidir. Değişkenler her zaman olabilir. Önemli olan insanın,”Fortuna”nın getirdiği durumlara körü körüne takılı kalıp kendini zavallı görmemesidir. Elbette ki hesap edilemeyen olumsuz Fortuna olabileceği gibi, olumlu Fortuna da vardır. Olumlu Fortuna da ”şans, talih kuşu” gibi kavramlarla ilişkilendirilebilir. Machiavelli’ye göre insan nasıl ki olumsuz Fortuna ile karşılaştığında güçsüz hissetmeyecekse, olumlu Fortuna’nın getirdiği talihli bir durumun etkisine kapılıp tembelleşmeyecek, yetenek, beceri ve karakterini, ”Virtusu’nu”, daima aktif tutacaktır. ”Machiavelli’ye göre, Romalıların şanssızlıklar karşısında cesaretlerini yitirmemeleri, başarılar karşısında da küstahlaşmamaları, bu halkın ne denli Virtu sahibi olduğunu göstermektedir.”

Tanımlanmış olan ”Virtu” ve ”Fortuna” kavramları kapsamında da Prens’te betimlemeler yapar:

”…Şimdi şunu söylemek istiyorum….yeni bir hükümdar varsa, o hükümdarlığı ne ölçüde elinde tutacağı tamamen onun becerisinin ölçüsüne bağlıdır.”

”….yaşamlarına ve hareketlerine baktığımızda yazgının fırsattan başka bir şeyi önlerine koymadığını göreceğiz; yazgı onlara ham maddeyi vermiştir; onlar da kendilerine göre bu ham maddeyi işlemişlerdir.”

”….eğer içlerindeki yetenek olmasaydı fırsat önlerine boşuna çıkmış olurdu.”

Sonuç olarak, Machiavelli’nin kült eseri Prens, Floransa Kent Devleti’nin refahını sağlayacak olan yöneticiye bir ışık olsun umuduyla yazılsa ve siyasi hedef gütse de, bizler bu eserden ve ”Virtu” ile ”Fortuna” kavramlarından gündelik yaşamımızda kişisel bir pay biçebilir, olumsuz ya da olumlu fortunanın zihnimizi tembelleştirerek bizi güçsüz kılmasından uzak durabilir. Hayatta her şeyin olabileceğinin bilinciyle, kendimize, ilgi ve yeteneklerimize duyduğumuz güvenle hedeflerimize ilerlerken çıkan engellerin kendisini dert edinmekse, bu engelleri nasıl aşacağımızı düşünerek kendimizi pozitif anlamda daima yukarıya taşıyabiliriz.

Editör: Astropower – 13.08.2022

Bu içerik hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorum yapabilir, oy kullanabilir ya da tepki seçebilirsiniz. Gönderinizi oluşturun!

Rapor Et

Yazar

Melis Demir tarafından yazıldı

TestçiListe UstasıMakale YazarıAnketörÖncüÜyelik Yılı

Ne düşünüyorsun?

Yorumlar

Bir yanıt yazın

    Daha fazla yorum yükle

    Güç, insana her şeyi yaptırır mı?

    Fanusa Sıkışmış Hayat; Sylvia Plath