Yatırım Nedir? Nasıl Yapılır?

Giriş

 Özellikle pandemi sonrası dönemde Türkiye’de yeni bir trend oluşmaya başladı, yatırımcılık. Elbette önceden de ülkemizde çok sayıda yatırımcı vardı ancak pandemi sonrası dönemde insanların eve kapanmaları ve farklı ilgi alanlarına yönelmeleri, buna ek olarak kripto paraların da bir trend olması sebebiyle ülkemizdeki yatırımcı sayısı her geçen gün hızla artmaktadır. Peki, yatırım aslında nedir, neye yatırım yapabiliriz, neye dikkat etmeliyiz? Bunlardan çok temel seviyede bahsetmeye çalışacağım, dolayısıyla temel bilginiz varsa bu yazıyı okumanıza çok da gerek olmadığını söyleyebilirim.

 Yatırım Nedir?

 Yatırım, gelecekte fayda elde etmek beklentisiyle mevcut paranın veya diğer kaynakların taahhüt edilmesidir. Daha basit haliyle, bir miktar paranız vardır ancak siz o parayı şu anda harcamak yerine bir şeye yatırırsınız ve gelecekte o paranın daha değerli olmasını, böylece kendinize daha fazla fayda sağlamasını beklersiniz. Bir başka örnek olarak, bir eğitime başladığınızı düşünün. Bu eğitime ayırdığınız her vakit sizin yatırımınızdır, o vakitte eğlenme şansına sahipken siz bunu feda edersiniz ve o zamanı o eğitime ayırırsınız. Bu sayede bu eğitimden öğrendiklerinizle gelecekte kendinize bir fayda sağlamayı amaçlarsınız ve asla unutmayın, en iyi yatırım kendinize yaptığınız yatırımdır. En iyi yatırım, kendi zekanıza, kendi becerilerinize yaptığınız yatırımdır.

 Yatırımın genel olarak tanımını öğrendiğimize göre biraz da yatırım nasıl yapılır, ne şekilde yapılır bunu inceleyelim, şunu söylemem lazım ki bu noktada yazının çok uzun olmaması için her yatırım aracını detaylıca incelemeyeceğim.

Yatırım Nasıl Yapılır? Neye Yatırım Yapılabilir?

 Yatırım aslında hepinizin bildiği gibi paranızı bir yatırım aracına bir süre yatırmak şeklinde gerçekleştirilir, parayı yatırdığınız bu süre boyunca o parayı kullanmama/harcamama tercihini yapmış olursunuz. Bu noktada ilk hedefiniz paranızın zaman değerini korumak olmalıdır, bunun için de en az enflasyon kadar kazanmanız gerekiyor. Örnek olarak, şu anda yıllık enflasyon yaklaşık %70 yani siz bundan 1 yıl önce yatırım yapmış olsaydınız paranızın değerini korumak için en az %70 kazanmış olmanız gerekiyordu. Bu yüzden yatırımcıların ilk hedefi her zaman enflasyon oranından daha fazla kazandıracak bir yatırım aracını tespit etmektir.

 Bunun dışında her seçişin bir vazgeçiş olduğunu unutmamamız gerekiyor. Ülkedeki faizlerin şu anda %14 olduğunu biliyoruz, yani siz paranızı faize yatırırsanız garanti %14 kazanacaksınız. Farz edelim ki paranızı başka bir şeye yatırdınız ve %10 kazanç elde ettiniz, maalesef faizden %14 garanti kazanma şansınız olduğu için ekonomik olarak yine zarar ettiğinizi kabul ederiz. Buna fırsat maliyeti denir, diğer fırsatlara karşılık kendi yaptığınız tercihin de bir maliyeti vardır.

 Şimdilik temel şeylerden bahsettik, şimdi yatırım araçlarını inceleyelim.

Faiz

Faiz, az önce de bahsettiğimiz gibi garanti bir kazanç sağlayan yatırım aracıdır. Bankayla belli bir oran üzerinden anlaşırsınız ve bankaya paranızı geçici bir süre verme taahhüdüne karşılık banka size anlaştığınız oranı taahhüt sonunda geri öder. Faiz garanti bir kazanç olduğu için, başka bir enstrümana yaptığınız yatırımdan gelen kazancınız faiz oranlarının altında kalırsa, fırsat maliyeti göz önüne alınarak zarar ettiğiniz varsayılır.

Döviz/Altın

Döviz(Dolar, Euro vs.)  ve altın ülkemizdeki en yaygın yatırım araçlarından birisidir, özellikle Türk Lirasının son dönemde krize girmesi sebebiyle döviz ve altına olan talep her geçen gün katlanarak artıyor. Faiz oranları(%14) enflasyonun(%70) altında kaldığı için insanlar faize yönelmek yerine kendilerini enflasyona karşı korumak için dövize ve altına yönelme eğilimindedir. Bu sebepten faiz oranlarının enflasyonun üzerinde olması gerekmektedir, bunu da ek bir ekonomik bilgi olarak vermiş olalım.

Borsa

Borsa, belirli bir fiyattan şirket hisseleri alabileceğiniz ve bunların değerlenmesini bekleyerek ilerde daha yüksek fiyattan satabileceğiniz bir yerdir. Kısacası, bir şirkete ortak olursunuz ve şirketin değeri artarsa bu ortaklığını daha pahalı bir şekilde başkasına devredersiniz, aradaki fark da sizin kazancınız olur. Şunu belirtmemiz gerekir ki borsa, saydığımız diğer yatırım araçlarına göre daha profesyonel bir mekandır ve bu işi bilmeyenlerin araştırma yapmadan girmemesi gereken bir yerdir. Şirket analizi yapmak, grafik analizi yapmak, strateji oluşturmak gibi konulardan bir haberseniz, konuyla alakalı daha detaylı eğitim videoları izlemeden bulaşmamanızı öneririm.

Kripto Varlıklar/Bitcoin

Kripto varlıklar tıpkı bir döviz alıyormuş gibi alıp sakladığınız ve değerlenmesini beklediğiniz sanal varlıklardır diyebiliriz, birçok sanal borsa üzerinden işlem görmektedirler. Bu sanal borsalardan birisine kayıt olarak kolayca bunlara sahip olabilirsiniz ancak aynı uyarıyı yinelemek durumundayım, kripto varlıklar çok risklidir ve az önce bahsettiğim şeylerden haberi olmayan birisinin bulaşması halinde çok ciddi zarar etmesi/para kaybetmesi kaçınılmaz bir durumdur. Bana göre kripto varlıklara kesinlikle kaybedilmeye hazır bir meblağ ile girilmesi gereklidir.

Tahvil

Tahviller, borçlanma kağıtlarıdır. Devlet ya da özel şirketler belirli aralıklarla, belirli bir vade için tahvil basarlar. Siz bu tahvillerden alırsanız, devlete ya da özel şirkete borç vermiş olursunuz ve karşılığında belirli bir miktar faiz elde etmiş olursunuz. Borsa/kripto gibi varlıklara göre daha garantici bir yatırım seçeneğidir yine de araştırılması gereklidir, incelikleri vardır. Tahvillerin 1 yıldan kısa vadeli olanlarına bono, döviz cinsinden olanlarına ise eurobond denilmektedir. Özellikle dolardaki yükseliş sebebiyle son dönemde eurobond tercihinde artış vardır. 

Yatırım Fonları

Yatırım fonları, profesyoneller tarafından yönetilen büyük para fonlarıdır. Kendinizi yatırım konusunda bilgi görmüyorsanız veyahut bilgi gördüğünüz halde uğraşmak istemiyorsanız yatırım fonları tam size göredir. Bu fonlar sayesinde paranızı profesyoneller tarafından yönetilen büyük para havuzlarına gönderirsiniz, kendileri sizin paranızı yönetirler ve çok küçük komisyon oranları karşılığında sizin yerinize yatırımınızı yönetmiş olurlar. Yatırım fonları çeşitli gruplara ayrılırlar, döviz ağırlıklı fonlar, hisse ağırlıklı fonlar, emtia ağırlıklı fonlar, riskli ve risksiz fonlar gibi çeşitli fonlar vardır. Bunlar arasından kendinize en uygun olanını seçip paranızı yatırma şansına sahipsiniz ancak fonu seçerken yine de ufak bir araştırma yapmanız faydalıdır nitekim fon yöneticiniz ne kadar iyiyse o kadar para kazanırsınız.

Gayrimenkul

Gayrimenkul aslında “taşınamaz” anlamına gelen bir kelimedir, bir de menkul kıymetler vardır ki bunlar da taşınabilir dediğimiz hisse, döviz, altın, tahvil gibi yatırım araçlarıdır. Gayrimenkul kapsamında ilk yatırım aracı konuttur, sanırım bu noktada çok bilgi vermeme gerek yoktur. Bir ev alırsınız ve onun değerlenmesini beklersiniz ayrıca içine birini sokarsanız kiradan da faydalanırsınız. Son dönemde konut fiyatlarındaki inanılmaz artış sebebiyle göz önündeki araçlardan birisidir fakat çok sermaye gerektiren, istenildiği zaman nakde çevrilemeyen ve sadece kira hedefleniyorsa değerini çok geç amorti eden bir yatırım aracıdır. Bu alanda son dönemde en iyi gayrimenkul yatırım şekli arsa olarak karşımıza çıktı ancak arsanın da nereden seçileceğinin çok iyi araştırılması gerektiğini, çok uzun vadeli bir yatırım olduğunu ve yeri iyi değilse elinizde de kalabileceğini unutmamak lazım.

Sonuç

Sonuç olarak tüm yatırım araçlarını aşağı yukarı özetlemeye çalıştım ve şunu belirtmek lazım ki hepimizin enflasyondan korunmak için tasarruflarımızı yatırıma çevirmemiz gerekmektedir. Bu noktada çok seçenek vardır ve herkes kendine uygun düşen bir seçeneği illa ki bulabilir. Bu konuyla alakalı vereceğim son tavsiyeler şunlardır: Yeterli bilginiz yoksa riskli araçlara(Borsa, Kripto) çok uğramamaya çalışınız, yeterli bilginiz yoksa krediyle kesinlikle yatırım yapmaya çalışmayın(gayrimenkul kredi konusunda istisnadır). Bütün paranızı tek bir araca yatırmak yerine riski azaltmak için olabildiğince farklı araçlara paylaştırmayı tercih ediniz.

Teşekkürler, sağlıkla kalın.

Editör: Fatih Düz – 17.05.2022