Hindistan’a Bir Geçit Filminin Oryantalizm ve Oksidantalizm Açısından İncelenmesi

Hindistan’a Bir Geçit E. M. Forster tarafından 1924 yılında yazılan bir romandır.  Daha sonra 1984 tarihinde David Lean tarafından kurgulanarak filme uyarlanmıştır.

Filmdeki Karakterler :

•Cyril Fielding (James Fox)

•Mrs. Moore (Peggy Ashcroft)

•Dr. Aziz (Victor Banarjee) – Doğu karakteri

•Ronny Heaslop (Nigel Havers)

•Adela Quested (Judy Davis)

Filmi incelemeden önce Oryantalizm ve Oksidantalizm kavramlarını açıklamak gerekecektir.

Oryantalizm Nedir?

Oryantalizm, diğer bir adı şarkiyatçılıktır.  Batı medeniyetinin Doğu toplumlarını tanımlamakta kullandığı bir düşünce biçimidir. Oryantalizm, Doğu algısıdır. Batı’nın Doğu’ya bakışı ve yansımasıdır. Yabancıların bize karşı yaptıklarıdır. Sömürgeciliktir. Şark ( Doğu ) hakkında yazan , ders veren ya da şarkı araştıran kişi ise şarkiyatçı olarak nitelendirilmektedir. Yaptığı iş yine  şarkiyatçılıktır. Oryantalizm adlı kitabın yazarı olan Edward Saide göre şarkiyat, Şark ( Doğu ) ile Garp ( Batı ) arasında varlık bilim ve  bilgi bilim ayrımına dayanan bir düşünce biçimidir. Burada Edward Said; Batı toplumlarının sahip oldukları bilgi, beceri , alt yapı ve geçmişleri ile şark karşısında kendi üstünlüklerini kişileştirdiklerini öne sürmektedir.

Oksidantalizm Nedir?

Oksidantalizm ise oryantalizmin tam tersidir. Oksidantalizm,  Doğu’nun gözüyle Batı’nın toplumlarına bakmak anlamına gelmektedir. Batı algısıdır. Doğu’nun Batı’ya bakışı olarak nitelendirilmektedir.

Hindistan’a Bir Geçit Filminde Oryantalizm Unsurlar :

Hindistan’a Bir Geçit Filminde Batı’nın Doğu’ya bakışı olarak adlandırılan oryantalizm unsurlara rastlanmaktadır. Örneğin; Dr. Aziz, Fielding’e yani Devlet Okulu Yöneticisine karısını anlatırken karısının cahil olduğunu söylemiştir. Kadın , kadının okumamışlığı , cahilliği Batı’nın Doğu’da gördüklerinin bir simgesidir. Ayrıca Dr. Aziz, görücü usulü ile evlenmiştir. Karısını görmeden ailelerinin planlamasıyla evlenmiştir. Bu durumda Doğu toplumunda görülen bir durumdur. Batı, Doğu’ya böyle bir gözle bakmıştır. Görücü usulü  ile evlendiklerini görmüştür. Filmde giyim kuşam meselesi de oryantalizm açısından dikkat çeken bir unsur olmuştur.  Filmde Doğulular eski , fistan kıyafetleri giymişlerdir. Batılılar ise özenli bir şekilde , iyi , yeni,  şapka gibi modern kıyafetler giymişlerdir. Bu durum, Oryantalizm açısından Batılılar, Doğuluların eski püskü  kıyafetleri  giydiklerini göstermişlerdir. Hindistan’a Bir Geçit adlı filmde İngiliz sömürüsü vardır. İngilizler, ele geçirdikleri Hindistan topraklarını sömürmektedirler. Orada küçük bir İngiltere yaratmak istemişlerdir. İngiliz halkı rahat fakat Hindistan halkı köle gibidir. Sürekli çalışmaktadırlar. İngilizlere göre Hint halkı, kendini yönetemez. Bundan dolayı onları yönetmeye geldiklerini söylemişlerdir. Yapılan partilere, sinemalara sadece İngiliz halkı gidebilmektedir. Bu hallerinden de memnunlardır. Örneğin, Bayan Moore  ile Dr. Aziz camide tanıştıklarında Dr. Aziz Hintliler sinemaya giremez demiştir. Her yerde İngiliz bayrakları olup  İngiliz marşları çalmaktadır . Kendi gibi olmayanları da dışlamışlardır. İşte bu kandırmaca, aldatmadır. Göz boyamışlardır. Filmde Dr. Aziz ‘in Adela ’ya  tecavüz  ettiği düşünülmüştür. Bu durum, oryantalizm bakımından Doğuluların azgın , sapık ve Doğu toplumunda erkeklerin kadına tecavüz ettikleri olarak görülmektedir. Dilencilik imgesinde oryantalizm bakımından hem Hindistan’a bir geçit romanında hem de filminde görebilmekteyiz. Mesela Doğulular, arabada  ne kadar para alsak iyi gözüyle bakmışlardır. Hep para koparma derdindeler. Batılılar filmde Doğuluların para peşinde koşan insanlar olduğunu, ne kadar para alsak iyi düşüncesiyle göstermişlerdir.

Hindistan’a Bir Geçit Filminde Oksidantalizm Unsurlar :

Giyim kuşam meselesi, oryantalizmin bakımından incelendiği gibi oksidantalizm açısından da incelenebilir. Doğulular; Batı toplumunda kıyafete önem verildiğini, Batılı karakterlerin iyi ve modern kıyafetler giydiğini göstermiştir . Bu durum, oksidantalizm yönünden Doğulu insanların Batılı insanlarda gördüğü, düşündüğü bir durum olarak gösterilen bir durum olmuştur. Batılı insanlarda yeme içme simgesi de bulunmaktadır.  Batılı insanın iştahı olduğu için doymamaktadır. Hatta filmde Hindistanlı bir karakter olan  Dr. Aziz, “İngilizler çok yerler, şarap içmeyi severler.” Demiştir.  Burada oksidantalizm açısından Doğu karakterlerin gözünde Batılıların iştahlı ve çok yemek yediklerini görebilmekteyiz. Oksidantalizm kavramı olarak incelenecek olan bir başka unsur ise Filmde mahkemede Adela’nın İncile el bastığını görmekteyiz. Bu durum oksidantalizm açısından İngilizlerin gelenek ve göreneklerine bağlı olduğu, onların mahkemelerinde İncile el bastıklarını görebiliyoruz. Doğu, Batıya böyle bir gözle bakmıştır.

Editör: Oğuz Yılmaz – 02.08.2022