Ortaçağ Ay Gözlemleri Tarihin En Büyük Volkanlarını Aydınlatıyor

5 Nisan’da Nature dergisinde yayımlanan bir çalışmaya göre, Ortaçağ keşişleri (1100-1300 MS), tarihin en büyük volkanik patlamalarının bazılarını, tarihi ay tutulmalarının gözlemlerini inceleyerek kaydetmişlerdir.

Bulgular, Dünya’nın en yoğun volkanik faaliyet dönemlerinden biri olan bu döneme ilişkin yeni ayrıntılar sunuyor ve bazıları Avrupa buzullarının gelişimine katkıda bulunmuş olabileceğini düşündüğü Küçük Buz Devri‘nin başlangıcına dair ipuçları veriyor.

Orta Çağ’daki güneş tutulmaları ile volkanik aktivite arasındaki bağlantı nedir? Pink Floyd’un Dark Side şarkısını dinleyin.

Yaklaşık beş yıl boyunca, araştırmacılar Avrupa ve Orta Doğu’dan yüzlerce yazı kaydını inceleyerek toplam ay tutulmalarına ve renklerine dair referansları araştırdı.

Toplam ay tutulmaları, ayın Dünya’nın gölgesine girdiği zaman meydana gelir. Ay genellikle hâlâ etrafındaki Dünya atmosferi tarafından bozulmuş güneş ışığı ile aydınlatıldığı için kırmızımsı bir küre olarak görünür.

Ancak güçlü bir volkanik patlama sonrasında, stratosfer adı verilen atmosfer bölgesindeki toz miktarı o kadar fazla olabilir ki ay neredeyse tamamen kaybolur.

Çalışmanın baş yazarı olan Cenevre Üniversitesi’nden Sébastien Guillet, keşişlerin kayıtlarını kullanarak neden ay tutulmalarının parlaklık ve renkleri ile volkanik faaliyeti ilişkilendirdiğine dair bir soruya yanıt olarak, “Pink Floyd’un Dark Side of the Moon albümünü dinlerken fark ettim ki en karanlık ay tutulmaları, büyük volkanik patlamalardan yaklaşık bir yıl kadar sonra meydana gelmiş” dedi.

“Çünkü tutulmaların tam tarihlerini biliyoruz, bu görüşleri kullanarak patlamaların ne zaman meydana gelmiş olabileceğini belirlemenin mümkünlüğü ortaya çıktı.”

Guillet ve meslektaşları, tarihi kayıtlarda güneş enerjisini engelleyebilecek gibi görünen volkanik toz “perdeleri” bulunan toplam ay tutulmalarını inceledi. Bu verileri kullanarak perdelerin renk ve parlaklığını sıraladı ve stratosfere yayılan aerosol miktarını hesapladı.

Ardından, volkanik patlamaların tarihlerini tersine mühendislik yöntemiyle buldular, sadece troposferi etkileyenlerden stratosfere etki eden patlamaları ayırdılar.

Bu tersine mühendislik yaklaşımıyla, Orta Çağ’daki volkanik patlamaların tarihlerini, sadece troposferi etkileyenlerden, iklim değişikliklerine neden olabilecek olanlarından ayırt ettiler.

Bu geriye dönük analiz, günümüzdeki patlama ve stratosferik aerosoller arasındaki süre hakkındaki bilgilerle, tarihsel ağaç halka kayıtları ile desteklendi.

1815 Tambora Patlamasına Rakip Olan Bir Volkanik Patlama

Önemli olarak, yeni çalışmada analiz edilen 15 patlamadan biri, 13. yüzyıl ortalarındaki bir patlama, “1816 yılında yazsız yıl” olarak bilinen ve 1815 Tambora patlamasına denk bir etkiye sahip olarak bulundu.

Araştırmacılar, Küçük Buz Devri’nin Orta Çağ volkanik patlamalarının birikimli etkisinden kaynaklanmış olabileceğini öne sürdü.

Guillet, “Bu, diğer türlü gizemli patlamalar hakkındaki bilgimizi artırmak, Orta Çağ’da volkanizmanın sadece iklimi değil, aynı zamanda toplumu nasıl etkilediğini anlamak açısından önemlidir” dedi.