‘Süper Meyve’ Olarak Biliniyor: Aronya Meyvesi Nedir, Nasıl Yenir?

Önleyici tedavi yaklaşımlarına olan ilginin artması nedeniyle sağlığı destekleyici doğal kaynaklar ve içerikleri üzerinde yapılan çalışmalara olan ihtiyaç artmıştır. Günlük diyette sıklıkla kullanılan üzümsü meyveler (Fragaria vesca, Rubus fruticosus, Rubus idaeus, Ribes nigrum, Vaccinium myrtillus, Sambucus nigra gibi) lezzetli, düşük enerjili, antioksidan etkili, lif ve polifenolik bileşikler açısından zengin meyvelerdir. Üzümsü (kırmızı ve mor meyveler, berry) tipte meyveler kimyasal içerikleri nedeniyle potansiyel antioksidanlardır ve birçok dejeneratif hastalığın korunma ve tedavi süreçlerinde rol alırlar.

Rosaceae familyasına ait çalımsı bir bitki olan aronia melanocarpa türünün, meyve üretimi için kültürü yapılmaktadır. Aronia türleri, Kuzey Amerika ve Kanada’nın doğu bölgesinde doğal olarak yetişmektedir. Avrupa’ya yayılışı 1900’lerde Almanya’dan Rusya’ya doğru olmuştur. Aronia melanocarpa (black chokeberry) ve Aronia arbutifolia (red chokeberry) meyveleri yaygın olarak meyve şurubu, meyve suyu, yumuşak marmelatları, meyve reçelleri, ekstre ve çay üretmek için Avrupa’nın farklı bölgelerinde kullanılmaktadır.

Aronia meyveleri diyet lifi, organik asitler, şeker, yağ protein, mineral (özellikle çinko, potasyum) ve vitaminler (vitamin C) ile birlikte yüksek fenolik içeriğe sahiptir.

Serbest radikaller ile mücadelede en önemli savaşçılardan olan antioksidan polifenolik doğal karışımını içeren aronya, günümüzde kansere karşı kullanımı ile popülerleşmiştir. Aronya bitkisi zengin biyoaktif  bileşikleri  sayesinde metabolik hastalıkların  önlenmesinde  en  önemli  bitkilerdendir.

Aronia meyvelerinin, içerdikleri antiinflamatuvar ve antioksidan bileşenlerden dolayı hiperglisemiye bağlı oksidatif stresin ve bunun sonucunda ortaya çıkan komplikasyonların azaltılmasında faydalı etkileri olduğu gösterilmiştir.

Yine aronia meyve ekstresinin, insülin direnciyle ilgili risk faktörlerini azalttığı belirlenmiştir. Aronia ekstreleri ve etkili bileşikleri, besinlerin biyoyararlanımını ve enerji değerini düşürdüğünden dolayı diyabet ve obezite tedavisinde etkili bir yaklaşım teşkil eder. Yapılan klinik bir çalışma ile aronia meyve suyunun Tip- 2 diyabetli hastaların açlık kan şekerini düşürdüğü gösterilmiştir.

Hasat zamanı ekim-kasım gibi olan aronyanın, ülkemizde bilinirliği çok düşük düzeydedir. Hasat edilen aronyalar doğrudan tüketilebilir veya dondurulup saklanabilir. Şerbeti, suyu, konsantresi, reçeli gibi farklı ürünler geliştirilebileceği gibi yurtdışı örneklerine baktığımızda aronyalı çikolatalar, Ekmek, çörek, kek, yoğurt, sos, dondurma, puding ,makarna, baharat, reçel, marmelat, konserve, meyve suyu, yumuşak şekerlemeler, sakız, şarap, sirke, meyve suyu konsantresi, besin içeriği ve çay tüketimi ile aronya meyvesi veya özünü  birçok gıda ile birleştirip kullanmak mümkündür.

Yetiştirme esnasında herhangi bir ilaca gereksinim duymayan aronya organik üretime açık bir meyvedir. Antidiyabetik, kardiyoprotektif, antimutajenik aktiviteleri, obezite, çeşitli inflamatuvar ve kronik hastalıklardaki olumlu etkileri belirlenmiştir. Güncel kullanımına ek olarak, klinikte koruyucu ve tedavi edici etkileri nedeni ile kullanımının yaygınlaşması için, bitkinin kimyasal bileşimi ve biyoaktivitesi üzerine yapılan çalışmaların artarak devam etmesi gerekmektedir. Ayrıca yapılan çalışmalar aronya ekstraktranın yani özünün kullanıldığı unutulmamalıdır ve  yüksek antioksidan içeriği nedeniyle fonksiyonel gıda olarak adlandırılmaktadır. Önümüzdeki yıllarda kendisinden sıkça bahsedeceğimiz ve süper meyve olarak adlandırılan aronya giderek popülerleşmeye ve yetiştirilmeye devam etmektedir.

Editör: Fatih Düz – 03.12.2022