Sürekli Hasta Rolü Yapmak | Munchausen Sendromu

Yazar Doruk Adakoğlu 18 Kasım 2022, 00:33 8.4B Görüntüleme

Munchausen sendromuna sahip kişiler sürekli hastaymış gibi davranırlar ya da bilerek hastalık semptomları yaratırlar. Ana hedefleri “hasta rolü” oynayarak insanların onlarla ilgilenmelerini sağlamaktır. Bu şekilde de ilgi odağı olma ihtiyaçlarına cevap bulmaya çalışırlar. Hasta gibi davranmalarının asıl nedeni maddi bir yardım -iş göremezlik maaşı- almak değildir. Bu sendrom adını Alman aristokrat Baron Munchausen‘den almıştır.

Peki Baron Munchausen kimdir?

Baron Munchausen, Alman yazar Rudolf Erich Raspe’nin 1785’te yayımlanan Baron Münchausen’in Rusya’daki Muhteşem Seyahatleri ve Mücadeleleri adlı kitabının baş karakteridir. Romanda karakterimiz 1735-1739 Osmanlı-Rus-Avusturya Savaşı’na katılmış ve savaşta yaşanan olayları ve kahramanlıklarını abartarak anlatır. Bir süre sonra bu hikayeyi dinleyenler Munchausen’den şüphelenir ve en sonunda hepsinin yalan olduğu ortaya çıkar. Bu sendroma sahip kişiler de sürekli sağlık durumlarıyla ilgili yalan söylediklerinden dolayı hastalığın adına Munchausen sendromu denilmiştir. Bu terimi ilk kez İngiliz endokrinolog ve hematolog olan Richard Asher kullanmıştır.

Munchausen Sendromuna Sahip Kişiler Nasıl Davranırlar?

Psikolojik sorunları varmış gibi davranırlar. Örneğin, gaipten sesler duyduklarını ya da olmayan şeyler gördüklerini iddia edebilirler.
Fiziksel sorunları varmış gibi davranırlar. Örneğin, sürekli bir yerlerinin ağrıdıklarını söyleyebilirler.
Kendilerini bile bile hasta etmeye çalışabilirler. Örneğin, açık yaralarını pis yerlere değdirerek yaranın enfekte olmasını sağlamaya çalışırlar.
İnternette çeşitli gruplara girerek hasta olsalar bile durumlarını olduklarından daha fazlaymış gibi gösterebilirler. Örneğin, küçük bir motor kazası geçiren birisi ölümden döndüğünü söyleyebilir.

*Munchausen’s syndrome | Illustration for Zaborona*

Munchausen Sendromu Semptomları

Ciddi ama tutarsız tıbbi geçmiş.
Kişilik ve özgüven problemleri.
Hastane ve tıp terminolojileri hakkında aşırı bilgiye sahip olma.
Birçok ameliyat izlerine sahip olma.
Sadece hasta yalnızken yaşanan semptomlar. (Bayılma ya da kriz geçirme vb.)

Munchausen Sendromuna Ne Sebep Olur?

Bu sendroma sahip kişiler psikiyatrik tedaviyi ya da psikolojik profillerinin oluşturulmasına izin vermedikleri için karışık ve kolay anlaşılamayan bir psikolojik rahatsızlıktır. Buna ek olarak, hastaların neden böyle davrandığı tam olarak bilinmemektedir.

Munchausen sendromuna sahip kişilerde gözlemlenen ve bu sendroma sebep olabilecek birçok faktör tespit edilmiştir. Bunlardan bazıları:

Duygusal travma ya da çocukluk döneminde ağır tedavi gerektiren bir hastalık geçirmek,
Normal olmayan davranışlara ve düşüncelere sebep olan bir kişilik bozukluğuna sahip olmak,
Otorite sahibi insanlara ya da sağlık çalışanlarına karşı bir kin beslemek.

Çocukluk Travmaları

Genelde ebeveyn ilgisizliği ya da terk edilme yaşayan bireylerde Munchausen sendromu görülebilir. Travma sonucunda, bireyler ailesinin ilgisini çekmek adına hasta numarası yapmaya yeltenirler ya da bilerek kendilerini hasta ederler. Çünkü kendilerini değersiz hissettiklerinden dolayı ceza çekmeleri gerektiklerine inanırlar.

Kişilik Bozuklukları

Birçok kişilik bozukluğu Munchausen sendromu ile ilişkilendirilmektedir.

Antisosyal Kişilik Bozukluğu: Doktorları manipüle etmekten ve aldatmaktan zevk alaıp onlar üzerinde güç ve kontrol duygusunu hissederler.
Borderline Kişilik Bozukluğu: Kısaca bu bozukluğa sahip olan bireyler duygularını kontrol etmekte zorlanırlar ve genellikle başkaları hakkında olumlu ile olumsuz duygular arasında gidip gelirler.
Narsistik Kişilik Bozukluğu: Bireyler kendilerini özel sanarlar ve değersiz olmaktan korkarlar.

Ayrıca bireyin dengesizbir kişiliği olması ya da diğer insanlarla anlamlı ilişkiler kurmada zorluk çekmesi de Munchausen sendromunun nedenleri arasına girebilir.

Bu sendrom, “hasta rolü” oynayan bireylere diğer insanlardan destek, sevgi ve kabul gibi ihtiyaçlarını karşılayabilen bir kimliğe sahip olmalarını sağlar.

Munchausen Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?

Genellikle bu sendroma sahip bireyler doktorları ve çevresini manipüle etmekte iyi olduklarından ve teşhis sürecinde birçok doktorun dahil olması nedeniyle teşhis edilmesi zor bir bozukluktur. Sağlık çalışanları bu kişilerin durumunu tıbben açıklayamazsa, hastaları psikiyatri bölümüne yollar. Burada da beyin hareketleri, hastanın tıp geçmişi gibi etkenleri detaylıca araştırır. Daha sonra tüm elementlere göre doktor hastanın davranışlarına da dayanarak teşhisi koyar ya da koymaya çalışır. Fakat kişilik bozuklukları kalıcı ve neyin gerçek neyin gerçek olmadığına karar vermek kafa karıştırıcı olduğundan, hastaları hastaneye yatırıp daha detaylı bir tedavi planı çıkarmak daha iyi bir çözüm olabilir.

Buna göre doktor, kişinin semptomlarının Mental Bozuklukların Teşhis ve İstatistik El Kitabı, Beşinci Baskı’da (the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5) yer alan kriterlere uyup uymadığına karar verir.

Munchausen Sendromu ve Munchausen by Proxy Sendromu Arasındaki Fark

Munchausen by Proxy Sendromu, Munchausen sendromundan farklı olarak sorumluluğunu üstlendiği kişiyi sürekli hasta olarak görmek ya da bilerek hasta etmektir. Genelde bireyler çocuklarının ya da bakımını üstlendiği kişilerin sürekli hasta olduğunu düşünerek onlara evde tedavi uygularlar. Fakat uyguladıkları tedavi onları ne öldürür ne de iyileştirir. Bu sayede o kişilerin hastalıklarını stabil bir hale getirerek sürekli kendilerine muhtaç bırakırlar. Bu da bir türk çocuk ve yaşlı istismarı olarak görülür.