Marina Abramović | Rhythm 0 Performansı Nedir?

Marina Abramović 1946 doğumlu kariyeri 1970’lerin başından bu yana devam eden bir Sırp performans sanatçısıdır. 40 yılı aşkın bir süredir etkin olan sanatçı, işlerinde performans yapan kişi ve izleyici arasındaki ilişkiyi, bedenin sınırlarını ve aklın olanaklarını incelemektedir.

Marina Abramović’in Rhythm 0 adlı ünlü performansı, seyirci ile pasif bir şekilde kalıcı olan sanatçı arasındaki şiddetli ve hatta yaşamı tehdit eden etkileşimi nedeniyle dikkat çekmiştir.

Performans nispeten zararsız başlarken, parça kısa sürede daha uğursuz bir şeye dönüşmeye başlamış ve bu kötü şöhretli eser, Abramović’in 1970’lerde yaptığı bir grup performanstan oluşan Ritim serisinin bir parçasını oluşturmaktadır. Ritim 0, serinin son çalışması ve tartışmasız en tehlikelisi olma özelliğini taşımaktadır.

1970’lerin başında Belgrad’daki kariyerinin başlangıcından bu yana Marina Abramović, performansın görsel bir sanat biçimi olarak kullanılmasına öncülük etmiş, bedeni her zaman onun hem öznesi hem de aracı olmuştur.

Ritim 0 performansı, 1974’te Napoli’deki Studio Morra’da gerçekleşmiştir. Marina Abramović izleyicilere aşağıdaki talimatları verdi:

“Masada istenildiği gibi üzerimde kullanılabilecek 72 adet obje bulunmaktadır. Ben bir  nesneyim. Bu süre zarfında tüm sorumluluğu alıyorum.”

Marina Abramović, Rhythm 0 (1974) işi için kendini izleyicilere deneysel bir nesne olarak sundu, böylece onların hareketlerini de performansın bir parçası hâline getirmeye çalışmıştır. Abramović, üstünde 72 nesnenin bulunduğu bir masanın önünde, altı saat boyunca tamamen pasif bir şekilde durur. Bu nesnelerden bazıları -şeker, bal ya da gül gibi- zevk çağrışımına sahiptir. Bazıları ise bıçak, makas, kırbaç veya silah (bir kurşunla) gibi, işkence olasılığına işaret eden nesnelerden oluşmaktadır. Performansın doğası tamamen izleyicinin elinde bulunmaktadır.

Bu altı saat, izleyicilerin bazen bu gücü kötüye kullanması bazen de Abramović’i korumasıyla geçmiştir.

Sanatçının üstüne çizim yapılmış, öpülmüş, yemek yedirilmiş, suyla ıslatılmış, soyulmuş ve kesilmiştir. Bu süreç ta ki bir izleyicinin masadaki silahı doldurup Abramović’e vererek boynuna doğrultmasını istemesiyle çıkan kavgaya kadar sürmüştür.

Abramović sözünde durup beyaz bir tuval olarak kendini sunduğunda izleyicide ortaya çıkan en iyi ve en kötü tepkilere sessizce dayanmıştır. Performans bittiğinde sakin bir şekilde trans benzeri hâlinden çıkıp doğrudan kalabalığa yürüdükten sonra kalabalık hemen dağılmıştır. Bu duygusal iş Abramović’in inancını, konsantrasyonunu ve azmini test ederken normalde pasif olan sanat izleyicisinin yüzeyin altında saklı, hem destekçi hem de kindar doğasını ortaya çıkarmayı sağlamıştır.

6 saat süren bu performansın bitmesinden sonra Marina Abramovic hareket etmeye başlamış etrafındaki insanlar korkarak kaçışmaya başlamıştır.

Süreç boyunca vahşi bir şekilde davrandıkları insanın hareket etmesi onları tedirgin etmiş olmalıdır. Marina Abramovic bu performans sonucunda “Gösteriden sonra otel odasına gidip aynaya baktığımda saçımda belirli bir bölümün beyazlaşmış olduğunu fark ettim.” yorumunu yapmıştır. Bu da bize aslında çok basit bir şekilde başlayan sıradan bir performans sanatının, insanların kötülük konusunda birbirlerinden cesaret aldıklarında ne kadar vahşileşebileceğini gösteren bir sosyal deneye dönüşmüştür.

Konuyla ilgili video 👇

Bu şiddet eylemlerine her seyirci katılmasa da, birileri gözyaşlarını silmiş, hatta bazı kişiler müdahale etmeye çalışsa da Ritim 0, seyircilerin katılımıyla şiddetle tırmanan bir performans parçası örneği olmaya devam etmektedir.

Sizler bu performans hakkında ne düşünüyorsunuz?

Yorumlarda buluşalım

Editör: Zehra Garipli – 03.10.2022