içinde

HavalıHavalı MuhteşemMuhteşem

Geleneksel Türk Tiyatrosu ve Tülütabaklar

Tiyatro edebiyatımız Geleneksel Türk tiyatrosu ve Modern/Batılı Türk Tiyatrosu olmak üzere ikiye ayrılır. Komedi, dram ve trajedi Modern Türk Tiyatrosunun türleridir. Geleneksel Türk Tiyatromuzda ortaoyunu, gölge oyunu, meddah ve köy seyirlik oyunlarından oluşur.

Modern tiyatro türlerinin sahnelendiği özel ve devlet tiyatroları büyük şehirlerde ve yoğun nüfuslu ilçe merkezlerinde mevcuttur. Bunun karşısında Geleneksel Türk Tiyatrosu örnekleri çoğu zaman seyirciye ulaşamamakta yahut Ramazan ayında sergilenen gölge oyunu gibi sınırlı dönemlerde izleyiciyle buluşmaktadır.

Ele alacağım tiyatro türü Geleneksel Türk Tiyatrosunun köy seyirlik oyunları gurubuna dahil olan “tülütabaklar” oyunudur. Kaynaklara göre tülütabak kelimesi “Tülükabak”, Tülütabak”, “Tülüdebbah”, “Tülüdabak”  olarak da telaffuz edilebilmektedir.

Balıkesir yöresine ait bir köy seyirlik oyunu olan “tülütabak” oyunun tarihçesi kısaca şöyledir:

I.Dünya Savaşı sonrasında başta İngilizlerin desteğini alan Yunanlılar ülkemizin bağımsızlığını ve milli varlığımızı hiçe sayar biçimde işgal ve zulümlere başlamışlardı. Önemli direnişlerden birinin yaşandığı vilayetlerimizden birisi de Balıkesir olmuş, Balıkesir haklı işgallere kendi imkanları doğrultusunda on dört ay direnmişlerdir. Bu direniş Mustafa Kemal’in de dikkatini çekmiş ve direniş dalgası vatanın tümüne yayılmıştır.

İşte o zor günlerde Yunan mezalimine ve işgaline karşı duran gruplardan birisi de “tülütabaklar” olmuştur. Gücü ve fiziksel özellikleri elveren Balıkesir kahramanlar koyun ve keçi postunu kıyafet gibi giyinerek, yüzlerine kurum karası sürerek, kendilerince korkunç kılıklara bürünerek düşman üzerine saldırıya geçmişler ve Yunanlılara hatırı sayılır kayıp ve zararlar verebilmişlerdir.

Düşman üzerine saldırırken karşı tarafı korkutabilmek için ellerine büyük çanlar almışlar ve ikili çarpışma için de büyük değneklerini hazır bulundurmuşlardır.

Balıkesir’de yapılan toplantılarda “tülütabakaların” etkisi:

İşgal döneminde halkın ve komutanların da katılımıyla gerçekleştirilen gece toplantıları bir zaman sonra Yunan ordusunca duyulur ve bunu engellemek için onlar da gece operasyonları tertiplemeye girişiler. Bu gece operasyonlarına karşı da tülütabaklar Yunan güçlerini toplantının yapılacağı/yapıldığı yerin tersi istikametine çekerek şaşırtma taktiği uygulamışlardır.

Günümüzde tülütabaklar:

Her ilimizin düşman işgalinden kurtuluşu günümüzde büyük gurur ve sevinçle, gazi ve şehitlerimizin anıldığı törenlerle kutlanmaktadır. Balıkesir’in Yunan işgalinden kurtarılışı da şehirde düzenlenen törenlerle kutlanmakta ve halkın seyrettiği etkinlikler düzenlenmektedir. Düzenlenen etkinliklerden biri de “tülütabakların” katıldığı gösterilerdir. Gösterilerde tülütabak kılığına bürünen oyuncular halkın önünden geçerek protokolün karşısında bir halka oluşturur. Korkunç görünümleri ve sesleri ile güçlerini gösterirler ve ellerindeki sopaları halkanın ortasına atarak zeybek oynamaya başlarlar. Oyunları yoluyla protokolü selamlarlar. Gösterilerinin sonunda da isteyen halkla fotoğraf çektirirler.

Tülütabaklar ve UNESCO:

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı (UNESCO) 17 Ekim 2003’te Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi’ni kabul etmiştir. Ülkemiz de bu sözleşmeye 27 Mart 2006 tarihinde üye olmuştur. Somut Olmayan Kültürel Miras içerisinde Balıkesir’den katılan miraslardan birisi de “tülütabak” geleneğidir.

Daha nice yıllarda geleneklerimizin yaşatılması ve kuşaklara aktarılması dileğiyle…

Editör: Zehra Garipli – 09.09.2022

Bu içerik hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorum yapabilir, oy kullanabilir ya da tepki seçebilirsiniz. Gönderinizi oluşturun!

Rapor Et

Usta

Cihan TELLİ tarafından yazıldı

BELLUM OMNİUM CONTRA OMNES

Makale YazarıYorumcuÜyelik Yılı

Ne düşünüyorsun?

Yorumlar

Bir yanıt yazın

    Daha fazla yorum yükle

    Edvard Munch | Çığlık Tablosu

    Yüzüklerin Efendisi: Güç Yüzüklerindeki Gizemli "Meteor Adam" Kimdir?