İklime Dayanıklı Ekmek Meyvesi (Breadfruit) Geleceğin Gıdası Olabilir

Çalışma, değişen iklimin, ekmek meyvesi yetiştiriciliği üzerinde  etkisinin az olacağını buldu.

İklim değişikliği karşısında dayanıklı olan ekmek meyvesi yakında yemek tabağına gelebilir.

Araştırmacılar iklim değişikliğinin pirinç, mısır ve soya fasulyesi de dahil olmak üzere çoğu temel mahsul üzerinde olumsuz bir etkisi olacağını tahmin ederken, yeni bir Northwestern Üniversitesi araştırması, Pasifik adalarına özgü nişastalı bir ağaç meyvesi olan ekmek meyvesinin nispeten etkilenmeyeceğini ortaya koyuyor. Ekmek meyvesi, tahmin edilen iklim değişikliğine karşı dirençli olduğundan ve özellikle yüksek düzeyde gıda güvensizliği yaşayan bölgelerde büyümeye çok uygun olduğundan, Northwestern ekibi ekmek meyvesinin kötüleşen küresel açlık krizinin çözümünün bir parçası olabileceğine inanıyor.

Northwestern’den çalışmanın kıdemli yazarlarından Daniel Horton, “Ekmek meyvesi, iklim değişikliği tahminlerimizde nispeten dirençli olan ihmal edilmiş ve yeterince kullanılmayan bir türdür” dedi. “Bu iyi bir haber çünkü güvendiğimiz diğer birçok temel malzeme o kadar dayanıklı değil. Gerçekten sıcak koşullarda, bu temel mahsullerin bazıları mücadele eder ve verim düşer. İklim değişikliğine uyum stratejileri uygularken, gıda güvenliği uyum stratejilerinde ekmek meyvesi dikkate alınmalıdır.”

Horton, İklim Değişikliği Araştırma Grubunu yönettiği Northwestern’deki Weinberg Sanat ve Bilim Koleji’nde Dünya ve gezegen bilimleri alanında yardımcı doçenttir. Horton’un laboratuvarında eski bir öğrenci olan Lucy Yang, makalenin ilk yazarıdır. Bu çalışma için Horton ve Yang, Northwestern ve Chicago Botanik Bahçesi arasındaki bir ortaklık olan Bitki Biyolojisi ve Koruma Programının direktörü ekmek meyvesi uzmanı Nyree Zerega ile işbirliği yaptı.

“İklim değişikliğine uyum stratejileri uygularken, gıda güvenliği uyum stratejilerinde ekmek meyvesi dikkate alınmalıdır.” — İklim bilimcisi Daniel Horton

Adında “meyve” olmasına rağmen, ekmek meyvesi nişastalı ve çekirdeksizdir ve daha çok patates gibi mutfakta rol oynar. Besin açısından zengin gıda, lif, vitamin ve mineral bakımından yüksektir. Dünyanın tropik bölgelerinde insanlar, buharda, kavrulmuş, kızartılmış veya fermente edilmiş olsun, binlerce yıldır ekmek meyvesi yiyorlar. Ekmek meyvesi ayrıca raf ömrünü uzatmak ve ihraç etmek için una dönüştürülebilir. Chicago Botanik Bahçesi’ndeki Negaunee Bitki Koruma Bilimi ve Eylem Enstitüsü’nden bir koruma bilimcisi olan Zerega, “Ekmek meyvesi ağaçları on yıllarca yaşayabilir ve her yıl büyük miktarda meyve sağlayabilir” dedi. “Bazı kültürlerde, bir çocuk doğduğunda, çocuğun hayatının geri kalanında yemek yemesini sağlamak için ekmek ağacı dikme geleneği vardır.” 

Ancak tropik bölgeler daha sıcak ve daha nemli hale geldiğinden Yang, Horton ve Zerega iklim değişikliğinin ekmek meyvesinin büyüme yeteneğini etkileyip etkilemeyeceğini görmek istedi. Araştırmayı yürütmek için araştırmacılar önce ekmek meyvesi yetiştirmek için gereken iklim koşullarını belirlediler. Ardından, bu koşulların gelecekte (2060 ve 2080 yılları arasında) nasıl değişeceğinin tahmin edildiğine baktılar. Gelecekteki iklim projeksiyonları için iki senaryoya baktılar: yüksek sera gazı emisyonlarını yansıtan olası olmayan bir senaryo ve emisyonların stabilize olduğu daha olası bir senaryo.

Her iki senaryoda da ekmeklik meyve yetiştiriciliğine uygun alanlar çoğunlukla etkilenmedi. Tropik ve subtropiklerde, ekmek meyvesi yetiştirmek için uygun alan %4,4 ila 4,5 arasında mütevazı bir düşüş gösterdi. Araştırmacılar ayrıca ekmek meyvesi ağaçlarının genişleyebileceği, özellikle ekmek meyvesi ağaçlarının geleneksel olarak yetiştirilmediği, ancak önemli ve istikrarlı bir gıda kaynağı sağlayabildiği Sahra altı Afrika’da uygun bir bölge buldular.

Yang, “Tropiklerde iklimin büyük ölçüde değişmesine rağmen, iklimin ekmek meyvesinin rahat olduğu pencerenin dışına çıkması beklenmiyor” dedi. “İklim açısından, Sahra altı Afrika’da ekmek meyvesi yetiştirebiliriz. Ekmek meyvesinin çeşitli derecelerde büyüyebildiği büyük bir Afrika alanı var. Sadece henüz orada geniş çapta tanıtılmamıştır. Ve neyse ki, çoğu ekmeklik meyve çeşidi çekirdeksizdir ve istilacı olma olasılığı çok az veya hiç yoktur. %4,5 İklim değişikliği nedeniyle ekmeklik meyve yetiştiriciliğine elverişsiz hale gelecek alan miktarı Zerega’ya göre, bir kez kurulduktan sonra, bir ekmek ağacı ağacı, diğer temel mahsullerden çok daha uzun süre sıcağa ve kuraklığa dayanabilir. Ancak faydaları burada bitmiyor. Çok yıllık bir mahsul olduğu için, her yıl yeniden dikilmesi gereken mahsullerden daha az enerji girdisi (su ve gübre dahil) gerektirir ve diğer ağaçlar gibi, ağacın ömrü boyunca atmosferden karbondioksiti hapseder.

Yang, “Ekmek meyvesinin yetişebileceği birçok yerde yüksek düzeyde gıda güvensizliği var” dedi. “Çoğu zaman, buğday veya pirinç gibi temel mahsulleri ithal ederek gıda güvensizliği ile mücadele ediyorlar ve bu da yüksek bir çevresel maliyet ve karbon ayak izi ile geliyor. Ancak ekmek meyvesi ile bu topluluklar daha yerel gıda üretebilir.” İklim değişikliği, COVID-19 salgını ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgali küresel gıda güvensizliğini artırırken, Northwestern ekibi, ekmek meyvesi ve diğer ihmal edilen ve yeterince kullanılmayan gıdaların üretiminin, biyolojik çeşitliliği desteklerken küresel gıda sisteminde daha fazla direnç oluşturmak için ölçeklendirilebileceğine inanıyor. Zerega, “İklim değişikliği, tarımı çeşitlendirme ihtiyacını daha da vurguluyor, bu nedenle dünya çok sayıda insanı beslemek için az sayıda mahsul türüne güvenmiyor” dedi. “İnsanlar, yiyeceğimizin çoğunu sağlamak için büyük ölçüde bir avuç mahsule güveniyor, ancak tarif edilen yaklaşık 400.000 bitki türü arasında binlerce potansiyel gıda mahsulü var. Bu, tarımı ve mahsulleri küresel olarak çeşitlendirme ihtiyacına işaret ediyor.”

“İklim dirençli düşük enlemli gıda sistemlerine katkıda bulunmak için ekmek meyvesi yetiştiriciliğinin potansiyeli” adlı çalışma, Northwestern Valiliği Ofisi tarafından desteklendi.

Ekmek Ağacı Nedir, Nerede Ve Nasıl Yetişir? Ekmek Ağacı Özellikleri, Bakımı Ve Faydaları Hakkında Bilgi

Güney Pasifik Okyanusu’nun en güzel ağacı olan ekmek ağacına ‘’hayat ağacı’’ da denmektedir. Belki de insanları doyurabilme özelliğinden dolayı bu ismi almıştır.

Ekmek Ağacı Nedir? 

Ekmek ağacının 10’dan daha fazla çeşit meyvesi vardır. Bu meyveler hafif oval ile top şekli arasında bir formdadır. Bu ağaç özellikle Güneydoğu Asya ve Pasifik Adaları’nda çok fazla bulunmaktadır. Dutgiller familyasından olan bu ağaç geçmişi de çok uzun yıllara uzanan bir ağaç türüdür. Ortalama 3000 yıl önce ekildiği sanılmaktadır. Meyvelerinin tadı patatesi andırır ve çiğ yenerek tüketilebildiği gibi kızartmak veya pişirmekte söz konusudur. Bu işlemler yapıldığı zaman ise pişmiş ekmek gibi koktuğu için ekmek ağacı adını almıştır.

Ekmek Ağacı Nerede Yetişir? 

Ekmek ağacının yetiştiği asıl topraklar Hint Okyanusu olarak bilinmektedir. Dutgiller ailesinden olan bu ağaç, tropik bölgelerde dikilir. Bitkinin meyvesinin gıda yönü oldukça kuvvetlidir. İçeriğinden bol miktarda nişasta bulunmaktadır. Yetiştirildiği topraklarda ise bolca tüketilmektedir. Dünya üzerinde Hindistan dışında Malezya, Antiller ve Endonezya’da da yaygın olan bir ağaç türüdür.
Türkiye’de Akdeniz Bölgesinden yetişmesi uygun olabilir. Yağış oranı ve sıcaklık miktarı doğru ayarlandığı sürece her yerde yetişebilen bir ağaç türüdür.
Ekmek ağacının ilk keşfedilmesi 18. YY dönemine denk gelmektedir. Köleler için ucuz ve yüksek enerji veren gıda arayışı sırasında bir kaptan tarafından keşfedilmiştir. İlk keşfi ise Karayipler’de olmuştur. O zamandan beride tüketimi yapılan bir meyveye sahiptir.

Ekmek Ağacı Nasıl Yetişir?

 Ekmek ağacının yetiştiği yerler tropikal iklime sahip olan bölgelerdir. Ekmek ağacının yetişmesi için sıcağa ve suya ihtiyaç vardır. Soğuk havalara karşı dayanıklı bir ağaç değildir. Yıl boyunca sürekli sıcaklıkların yüksek olması gerekir. Don olaylarına karşı ağaç oldukça hassastır. Yağış miktarı orantılı ve sıcaklık yüksek olmalıdır. Deniz seviyesinden 700 metre ve daha yüksek yerler yetişmesi için daha ideal yerlerdir.

Ekmek Ağacı Nasıl Bakılır?

Ekmek ağacının yetiştirileceği ortamların tropik iklim olması gerekir. Toprak yapısının ise güçlü olması önemli bir kriterdir. Toprağın ph değerlerine dikkat edilmelidir. Özellikle yetişmesi gereken bir toprak çeşidi ise yoktur. Sulamasının yapılması ise önemlidir.

Ekmek Ağacı Özellikleri ; Ekmek ağacının meyveleri uzun yıllardır tüketilmektedir. Hatta uzun yıllardır sefere çıkan gemiler yiyecek olarak yanlarına ekmek ağacı almışlardır. İngilizler bu gıdayı keşfettikten sonra, gıda tüm dünyaya yayılmıştır. Son derece besleyici olması gıdanın cazibesini arttırmaktadır. Hindistan, Malezya gibi bölgelerde çok bilinen bir ağaç türüdür. 1768 yılında ünlü İngiliz Kaptan olan James Cook tarafından değeri keşfedilmiş bir gıdadır. Ağacın en büyük özelliği çok fazla bakım gerektirmemesidir. Ayrıca ağaç çok hızlı bir şekilde büyüyebilmektedir. Meyveleri ise oldukça kalorilidir.
Ekmek Ağacı Faydaları: Güney Pasifik’te her yerde ekmek ağacı ile karşılaşmak mümkündür. Besin değeri oldukça yüksek olan bu gıdanın sağlık açısından da pek çok önemi vardır. Şekli top ile oval şeklin arasında bir formdadır. Birden fazla çeşidi bulunan bir üründür. Dış kısmı pütürlüdür ve yeşil bir kabuktan oluşur. İç kısmı ise bol lifli ve nişastalıdır. Bu meyvelerin olgunlaşmış olanları pişirilerek te yenebilmektedir.
Ekmek ağacının meyveleri sadece gıda olarak tüketilmez aynı zamanda ağacın kullanım alanları vardır. Ağacın gövdesinden ev veya kano yapmak mümkündür. Ayrıca kabuğundan dokuma yapılmaktadır. Bu açıdan çok fazla kullanım alanı olan bir ağaç türüdür. Ağacın sadece meyvesi değil taze olan yaprakları da tüketilmektedir. 

Meyvesinin tadı patates ile muhallebi arasında değişik bir tada sahiptir. Meyvenin farklı şekillerde tüketilmesi de söz konusudur. Kızartma yapılabilir. Ayrıca salata veya dondurma şeklinde tüketmek mümkündür. Meyvesi öğütülür ve glütensiz ekmek yapmak için kullanılır. Bu ağacın meyvesi dünyanın açlık sorunuyla baş edilmesi için çözüm sunabilir. Sağlık açısından da pek çok faydası olduğu bilinmektedir. Bu faydaları ise şunlardır;-Kalp damar sisteminin daha sağlıklı çalışmasına yardımcı olur.

• Antioksidan yapısı oldukça fazladır. Antioksidan hücrelerin sağlıklı kalmasına yardım eder. Dış etkenlere karşı savunma oluşturur.
• Kolesterol oranını düşürmeye yardımcı olur. Böylece yüksek kolesterol oranını aşağıya çeker.
  -Stresi dengelemeye yardımcı olur.
• Lif açısında zengin bir gıdadır. Bağırsak sisteminin daha iyi çalışmasını sağlar. Aynı zamanda diyet programları için oldukça etkilidir.
• Bağışıklık sisteminin daha sağlıklı ve güçlü olmasına yardım eder.
• Vücudun kanser ile mücadelesinde destek olur.

Besin değeri:  Ekmek meyvesi, iyi bir kompleks karbonhidrat ve antioksidan kaynağı olduğu için enerji açısından zengin bir besindir.Glutensizdir, yağ oranı düşüktür ve dokuz temel amino asidin tamamını sağlayan eksiksiz bir proteindir. Aslında, meyvedeki protein soyadan daha yüksek oranda amino asit içerir. Ekmek meyvesi ayrıca C vitamini, B vitaminleri, lif ve kalsiyum, demir ve potasyum gibi mineraller içerir.

Nasıl Tüketilir: Ekmek meyvesi, olgunluğun her aşamasında pişirilebilir ve yenebilir, ancak çoğu zaman olgunlaştığında kullanılır ve meyvenin hem eti hem de tohumları yenilebilir. Ekmek meyvesi kaynatılabilir, kızartılabilir, fırınlanabilir, buharda pişirilebilir, püre haline getirilebilir veya hatta işlenerek glütensiz bir yemek veya un haline getirilebilir. Krep, ekmek, tamales, pizza, patates salatası, köriler, humus gibi soslar ve hatta bebek maması gibi çok çeşitli tariflerde kullanılır. Tadı, olgunluğun her aşamasına göre değişir, olgunlaşmamış yeşil meyve, enginar kalbi tadı ve dokusuyla bütünüyle pişirilebilir veya dilimler halinde kesilip yumuşayana kadar kaynatılabilir. Bu pişmiş parçalar daha sonra marine edilebilir veya salamura edilebilir veya sadece daldırma ile yenebilir veya salatalarda kullanılabilir. Olgun ekmek meyvesi pişirildiğinde fırında patatese benzer bir tada ve dokuya sahip olacaktır. Olgunlaştığında nişastalar şekere dönüşür ve eti yumuşayarak muhallebi kıvamına gelir. Bu aşamada çiğ veya pişmiş olarak yenebilir ve genellikle unlu mamuller, tatlılar ve hatta tatlı içecekler için kullanılır. Hawaii’de ekmek meyvesini pişirmenin geleneksel bir yöntemi, posası hamur kıvamına dönüştüğünde ve ekmek hamuru gibi kullanılabildiğinde, kararana ve yumuşayana kadar doğrudan ateşte kızartmaktır.

Ekmek Ağacı ile ilgili tarihten hikaye

Tahiti’den Karayipler’e ekmek ağacı götürmek (Gemide isyan)

Resmi olarak Artocarpus altilis olan ekmek  meyvesi, dikenli, sarı-yeşil, futbol büyüklüğünde meyveler taşıyan uzun, kösele yapraklı tropik bir ağaç olan incir ailesinin bir üyesidir. Avrupalılar ilk olarak 1769’da Kaptan Cook’un Tahiti’ye vardığında keşfetti ve burada kendisi ve bilim adamlarından oluşan ekibi Venüs’ün geçişini gözlemlemekle görevlendirildi. Yolculuğun yanı sıra , Britanya Batı Hint Adaları’ndaki şeker tarlalarındaki köleler için potansiyel bir ucuz ve besleyici gıda kaynağı olarak ekmek meyvesine odaklanan botanikçi Joseph Banks da vardı. Banks, fikri Bligh’e ekmek meyvesi toplama seferine öncülük etmesi için yetki veren Kral III.

Tahiti’den Karayipler’e ekmek ağacı götürmek üzere yola çıkan Bounty adlı İngiliz gemisinde isyan çıkmış, mürettebatın yarısı Tahiti’ye geri dönmüştü. Kaptan Cook’un ilk seferinden yaklaşık 20 yıl sonra Kral 3. George, Tahiti’den ekmek ağacı getirme işinde Yüzbaşı William Bligh’ı görevlendiriyor. Kasım 1787’de gemiyle sefere çıkan Bligh zorlu bir yolculuktan sonra Tahiti’ye ulaştığında ağaçların hazır olması için birkaç ay bekliyor. Karayipler’e gitmek üzere yola çıkmak gerektiğinde Bligh’ın çoğu adamı Tahiti’den ayrılmak istememiş. Nisan 1789’da okyanusta bir ay yol aldıktan sonra ekibin yarısı isyan edip Bligh’ı ve taraftarı 18 kişiyi 7 metrelik bir tekneye bindirip açık sulara bırakırken, ekmek ağaçlarını denize atmış ve kendileri de Tahiti’ye geri dönmüş. Okyanusta 6700 km yol alan Bligh ve adamları ise 48 gün sonra Timor adasına ulaştıktan kısa bir süre sonra İngiltere’ye geri dönmüş. İki yıl sonra ekmek ağacı taşıma görevi için Tahiti’ye yeni bir sefer düzenleyen Bligh’ın Jamaika’ya getirdiği ağaçların bugün hala meyve verdiği söylenir.

Araştırmacılar genel olarak Banks’in harika bir seçim yaptığı konusunda hemfikir. Bugün ekmek meyvesi dünyanın bir sonraki süper yiyeceği olarak lanse ediliyor. Üretkendir: Tek bir ağaç, sezon başına 450 pound meyve üretebilir; hızla büyür, üç ila dört yıl içinde meyve verir; ve nispeten bakım gerektirmez.

Kaynaklar: https://tr.foodofmyaffection.com/ https://www.nationalgeographic.com/culture

Editör: Astropower – 28.08.2022