içinde

HavalıHavalı

Tibet’te Kullanılan Dua Çarkları

Temeli Tibet coğrafyasında atılan ve kökeni M.S. 5. yüzyıla dayanan Tibet Budizmi, zamanla Çin ve Hindistan gibi ülkelere yayılmış bir öğretidir. Sıkıcı ve durağan karşılanan Budizm’e tepki olarak çıktığı bilinen bu öğretide, Bön dini ile Şamanist unsurlar harmanlanmıştır. Tibet Budizmi’nde, Buda’nın konuşmalarını esas alan tantralar kutsaldır. Bu nedenle “Tantrik Budizm” olarak adlandırılan öğreti, törenlere, sembollere ve dualara büyük önem verir. Budizm’e büyü formüllerini aktaran Tibet Budizm’indeki zengin büyü türleri mantra ve dhāraṇīlerdir. Mantra, dua anlamına gelmektedir ve genellikle bir cümleden bazen de bir heceden oluşur. Sanskritçe’de düşünme anlamına gelen “man” kelimesinden türemiştir ve uzun tekrarlarla zihnin bir noktaya odaklanmasını ifade eder. Halkın batıl inanç olarak gördüğü büyü temelli bu metinler; yeniden doğuş, uzun yaşam, iç huzur ve sağlık gibi konularda vaatte bulunarak inananlarını rahatlatmaktadır. Mantralar, meditasyon ve ritüel sırasında söylendiğinde ya da ezberlendiğinde “mükemmel aydınlanma”ya aracılık ettiğine inanılır. Tibet Budizmi’nde mistik ilahiler, büyü formülleri ve hecelerin tekrarlanması ritüeli önemlidir. Budalara, sihirli sözcüklere ve dualara çağrı niteliğindeki mantralar, Buda’nın gerçek sesini ve sözlerini aktaran güçlü metinlerdir. Mantraların zihni sakinleştirdiğine, algıyı artırdığına, olumsuzlukları ortadan kaldırdığına ve zihnin kirli enerjisini temizlediğine inanılır.

Kullanımı, bir kitabın okunmasıyla eşdeğer sayılan dua çarkları ise Budizm öğretilerinde ve meditasyonlarında en çok başvurulan materyallerinden biridir. Basitçe aktaracak olursak; üzerinde mantraların yazdığı, okuma hizası başlangıcından itibaren çevirdikçe de tekerleği hareket ettiren kişinin otomatik olarak mantrayı okuduğuna inanılan bir mekanizmadır. Dua çarkı olarak adlandırılma sebebi mantranın bir nevi dua niteliğinde olmasıdır. Dua çarkı, Buda’nın öğretilerinden birini tanımlayan, “dharma çarkını çevirmek/döndürmek” kavramını ifade eden bir eylemi de yerine getirmektir. Okuma-yazma bilmeyenler için ibadeti yerine getirme aracı olarak da kullanılan bu çarklar, ibadet yeri kuran kişilerin ve dharma bilgisini başkalarına aktarmak isteyenlerin de kullandığı son derece basit ama gücüne fazlasıyla inanılan bir araç olmuştur. Dua çarkları aynı zamanda, bilgelik ve erdemi işaret eden “iyi karma”yı biriktirmek ve tüm olumsuzlukları ifade eden “kötü karma”yı defetmek için kullanılmaktadır. Dua çarklarıyla pratik yapan kişiler, mantraların yazım yönü güneşin gökyüzündeki hareket yönü olduğundan çarkı genellikle saat yönünde döndürmektedir. Öfkeli ve coşkun bir koruyucu enerji yaratmak için bazı durumlarda saat yönünün tersinde çevrilir. Meditasyon esnasında belirli bir mantranın tekrarı, kişinin transa geçerek ruhsal farkındalığını artırmasını sağlamaktadır. Kötü ruhlardan korunmak için de farklı mantralar kullanıldığı bilinmektedir. Budizm inancında en sık tekrarlanan mantra, Sanskritçe’de, “lotus mücevherine selam”, “insanın gerçek özüne selam” gibi anlamlara gelen “om mani padme hūm”dur.

Elde taşınan dua çarkı ile bir rahip, Tibet
Dua çarkı

Tibet’te dua çarklarının ilk kez ne zaman kullanılmaya başlandığı tam olarak bilinmemektedir. Ancak, Tibet Budizmi’nin, 5. yüzyıl ile birlikte ortaya çıktığı göz önünde bulundurulursa dua çarklarının bu yüzyılla birlikte veya hemen sonrasında kullanılmaya başlandığı düşünülebilir. Elde taşınabilen küçük dua çarklarının haricinde su, ateş, rüzgar çarkları, tapınaklara yerleştirilen sıra kurulumlu büyük çarklar ve elektrikli çarklar gibi farklı türleri de vardır. İlkel uygulamalardan günümüz teknolojisiyle yapılanlarına kadar dua çarklarının gelişimini sunan bu örnekler hâlâ tüm çeşitleriyle Tibet’te kullanılmaya devam etmektedir.

Dua tekerlekleri, Tibet       

Dua çarklarını izlemek isterseniz:
https://www.istockphoto.com/tr/video/buddhist-monk-in-bhutan-and-the-prayer-wheels-gm505118463-43930400
https://www.istockphoto.com/tr/video/eski-el-dua-tekerlek-tutan-kad%C4%B1n-gm827181046-134761409
https://www.istockphoto.com/tr/video/prayer-wheel-kathmandu-nepal-gm490452237-40140474
https://www.istockphoto.com/tr/video/qinghai-%C3%A7in-tibet-budist-manast%C4%B1r-arou-da-tap%C4%B1na%C4%9F%C4%B1nda-dua-%C3%A7ark%C4%B1-gm1198646760-342632730

Editör: Fatih Düz – 30.07.2022

Bu içerik hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorum yapabilir, oy kullanabilir ya da tepki seçebilirsiniz. Gönderinizi oluşturun!

Rapor Et

Yazar

Moonlighter tarafından yazıldı

Makale YazarıYorumcuÜyelik Yılı

Ne düşünüyorsun?

Yorumlar

Bir yanıt yazın

    Su Altı Fobisi: Talassofomi

    İngilizce Öğrenirken Yararlanabileceğiniz YouTube Kanalları