Kafatasını Delerek Ruhumuzun Beyinde Olup Olmadığını Düşündüren Demir Çubuk Hikâyesi

Kafasına 1 metre demir çubuk girmiş olan Phineas Gage, yaşıyor yaşamasına ama hayatında değişen şey ne kafatası ne de fiziksel sağlığı. Gage, bu olaydan sonra bambaşka biri haline geliyor.

Bu inanılmaz hikayedeki kahramanımız: Phineas Gage!

Phineas Gage, 13 Eylül 1848’de, Rutland & Burlington Demir Yolları şirketinde çalışmakta ve büyük bir işçi grubunda ustabaşı olarak hayatını sürdürmekteydi.

İşinin gerektirdiği bütün özelliklere sahip olan Gage, oldukça verimli ve becerikli bir adamdı. Ekibini de oldukça iyi yönetmekteydi.

Yaptıkları işin en önemli kısmı demir yolu patlamalarının hazırlanmasıydı. Bu oldukça konsantrasyon gerektiren bir işti.

Buradaki görev, bir kaya parçasını deldikten sonra barutu, fitili ve kumu doldurup, karışımı deliğin içine demir bir çubuk yardımıyla sıkıştırmaktı.

Sıradan bir iş günüydü. Gage bu işlemleri bir işçisine düzgünce yaptırdığını sandığı sırada, kumu dökmeyi unutan işçisi demir çubukla barutu sıkıştırmaya başladı. İşçinin yaptığı bu hata sonucunda, demir çubuk o sırada arkadan seslenen kişiyle konuşan Gage’in yüzüne doğru patladı.

6 kg’a yakın 3 cm genişliğinde 1 metre uzunluğunda olan demir çubuk, Gage’in sol yanağından girmiş, kafatasının altını delmiş, beyninin ön kısmından geçmiş ve büyük bir hızla kafatasının tepesinden dışarı çıkmıştı.

Patlama o kadar şiddetliydi ki bu demir çubuk, Gage’in kafasından çıkıp 30 metre kadar uzağa fırladı. Bu andan itibaren herkes sırt üstü düşmüş olan Gage’in öldüğünü zannederek şaşkına dönmüştü.

Çünkü Gage hayattaydı! Hatta bilinci de tamamen yerindeydi. Öyle ki, doktorunun yanına yürüyerek gidiyor, çevresindekilere olayın nasıl gerçekleştiğini anlatıyor, kontrollerde canının yanıp yanmayacağını soruyordu.

Yaklaşık iki ay sonra tedavisi biten Gage, bedensel olarak tamamen sağlıklı bir durumdaydı. Fakat esas şaşırtıcı olan Gage’in kişiliğindeki inanılmaz değişimdi.

Başlangıçta doktorları bu kişilik değişiminin geçici olduğunu savunuyordu. Fakat Gage’in huyu, hoşlandıkları, hayalleri tamamen değişmişti. Vücudu tamamen iyileşmiş olsa da, Gage artık tamamen yeni bir ruha sahipti.

Doktoru tarafından belirtildiğine göre “Zihinsel yetisi ve hayvansal eğilimleri arasındaki denge” yok olmuştu.

Gage artık düzensiz, düşüncesiz, eskiden kullanmadığı en kaba küfürlere düşkün, adamlarına karşı saygısız, isteklerine ters düşüldüğü zaman sınırlara ve öğütlere tahammülü olmayan, bazen sonuna kadar inatçı, bir yandan da kaprisli ve kararsız, gelecekle ilgili planlar kurup ardından hemen vazgeçen bir insan olmuştu.

Gage’in kişiliğindeki değişimin sebebi beynin “prefrontal korteks” denilen kısmındaki hasardı.

Gage’in aldığı yara beynin ‘prefrontal korteks’ dediğimiz kısmında meydana gelmişti. Bu kısım geleceği planlama, sosyal kurallara uygun davranma, kendi yaşamını sürdürmesine yararlı olacak kararlar alıp uygulanmasını sağlayan beynin bir bölgesidir.

Bir başka deyişle bu kısımda, beynin diğer bölgelerinden gelen uyarılar alınıp, burada değerlendirilmesi yapılır ve davranışlara yansıtılır.

Gage dikkat, algı, zeka, konuşma konusunda sıkıntı yaşamıyordu. Ama beyninden aldığı bu hasar dolayısıyla çevreye uyum sağlayamıyor, uygun kararlar alamıyor ve insanlara karşı saldırganlaşıyordu.

Gage, kazanın ardından sürekli iş değiştirmeye başladı.

İşlerinden disiplinsiz ve huzursuz davranışları yüzünden çıkartılıyordu. En sonunda bir sirkte atraksiyon olarak gösterilmeye başlandı. Bu gösterimde yanından ayırmadığı demir çubuğu gururla sergiliyordu.

Çubuğa bu kadar bağlılığı bile hasarlı hastalarda görülen, ‘koleksiyoncu davranış’ olarak adlandırılan bir sorunun göstergesiydi.

Bir süre sonra hiçbir şehirde kalıcı halde yaşamamaya, batak semtlerde içki içip, insanlarla itişip dalaşmaya başladı.

Hayatı 21 Mayıs 1861’de Status Epilepticus denilen, art arda gelen ve ölümle sonuçlanan bir dizi nöbet geçirmesiyle son buldu.

Gage’in kafasına giren demir çubuk ve kafatası şu anda Harward Üniversitesi Tıp Kütüphanesi Müzesi’nde sergileniyor.

Editör: Fatih Düz – 14.07.2022