Güvenli Sürüş: Zihinsel Dikkat Dağınıklığı Nedir?

Zihinsel dikkat dağınıklığı, görsel ve manuel dikkat dağınıklığı ile birlikte üç tür dikkat dağıtıcıdan biridir. Zihinsel dikkat dağınıklığını tespit etmek daha zordur çünkü zihinsel olarak dikkatleri dağılmış durumda olan sürücüler bunun ne zaman gerçekleştiğini bilemezler. Ellerini direksiyondan çektiklerinde veya gözlerini yoldan ayırdıklarında içinde bulundukları bu riskli duruma çare bulamamaktadırlar.

Çoklu Görev Efsanesi
Araba sürmek ve cep telefonu ile görüşme yapmak önemli beyin gücü gerektiren iki aktivitedir. Popüler olan inanışın aksine insan beyni çoklu görev yapamaz. Aynı anda iki karmaşık görevi gerçekleştirebileceğimize inanıyoruz ancak beyin iki görev arasında sık sık hızlı geçişler yaparak bizi hataya zorlamaktadır. Eğer bir sürücü, sürüş sırasında cep telefonu ile ister telefon elde olsun, ister eller serbest şekilde (kulaklık veya araç içi hoparlör) görüşme gerçekleştiriyor ise beyin sürekli bu görevler arasında geçişler yapmaktadır.

Yolcular ile Sohbetin Farkı
Yaygın olan bir efsane; Cep telefonu ile konuşurken gerçekleştirilen sürüş ile yolcular ile konuşurken gerçekleştirilen sürüşün aynı olduğu yönündedir. Ancak gerçekte bu şekilde değildir. Bir yolcu, sürücüyü sürüş esnasında daha dikkatli hale getirebilir. Yolcu, sürüş esnasında yolu görebilir, sürücünün göremeyeceği detayları fark edip sürücüyü uyarabilir. Bu güvenlik ölçüsü cep telefonu görüşmeleri ile kaybolur. Sürüş ortamı zorlaştığında sürücünün telefon görüşmesi yavaşlayacak veya duracaktır. Bunun nedeni beynin görevler arasında geçiş yaparken konuşma yapmak yerine sürüşe odaklanmasıdır. Bu gel-git sırasında cep telefonu konuşmaları kaybolur.

Ulaşılabilir Olma İhtiyacı
İnsanlar cep telefonlarına hemen cevap verme ihtiyacı hissediyorlar. Kısa mesajlara, e-postalara ve telefon çağrılarına anında dönüş yapmak istiyoruz. Sürüş sırasında karşı tarafa kaba görünmemek için telefon çağrılarına yanıt vermek istiyoruz.

Gecikmiş Reaksiyon
Cep telefonu kullanımı, sürücünün tepki verme süresini önemli ölçüde azaltmaktadır. Utah Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre; cep telefonu ile konuşan sürücülerin tepki süreleri, 0.80 promil (miligram alkol/mililitre kan)alkollü sürücü ile aynı olmaktadır. Cep telefonu ile konuşurken sürücülerin frenleme süreleri de uzamaktadır. Cep telefonunu kapatan bir sürücü riski ortadan kaldırabilir.

Azalan Beyin Aktivitesi
Carnegie Mellon Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmaya göre araba kullanırken aynı zamanda cep telefonu ile görüşme yapan sürücülerin beyin aktivitesinde düşüş tespit edildi. Görsel ve işitsel uyarıları birleştirme görevinde olan parietal lobda telefonla konuşurken sürüş sırasında görüntünün %37’lere kadar azaldığı tespit edildi.
Sonuç olarak araba sürerken cep telefonu ile konuşmanın eller serbest olsun veya olmasın güvenli bir tarafı bulunmamaktadır.

Editör: Fatih Düz – 11.11.2022