Modernizm ve Postmodernizm Kuramlarının Karşılaştırılması

MODERN VE POSTMODERN KURAMLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

•Modernizm ve Postmodernizm, iç dünyayla ilgilenir dış dünyayla ilgilenmez. Modern ve Postmodern yazında bilinç akışı ve iç monologlar tekniği kullanılır. Örneğin; Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Huzur adlı romanında bilinç akışı ve iç monologlar vardır. Eserde  Sabah bir bakıcı bulmak için evden çıkan Mümtaz, İstanbul sokaklarında yürürken bile akşama kadar zihni darmadağındır. Geçmişe ve geleceğe yönelik rüyalarla içerisinde yaşayan bir mümtaz vardır. Rüyalar, uyku ile uyanıklık arasındadır. Bu durumda iç monolog’a örnektir.

Neden ya mazidesin ya istikbaldesin bu saat de var. (Huzur, s. 180)

Virginia Woolf Mrs. Dalloway eserindeki karakterlerinden Clarisa da Londra sokaklarında kendisini mümtaz gibi eski zaman elbiselerine kaptırır. Londra sokaklarında geçmişi anı hepsi birbirine karışır. Geçmişine gidip Peter’i düşünürken saatin çalmasıyla bir anda ana döner.

•Modern yazında oyun yoktur. Postmodern ise dil oyunu yapar. İroni, parodi, üst kurmaca ve metinler arasılık vardır. Örneğin; Oğuz Atay, Tutunamayanlar romanında Turgut öz ve ben sözcükleriyle kelime oyunu yapar. Daha kitabın ilk sayfalarında Selim ve Turgut kendi hayatlarını yazarak yazma oyunu oynarlar. Genellikle modern bir eser olan James Joyce’nin Ulysesinde postmodern özellikler de göze çarpar. Örneğin; Stephen, Buck Mullinghan ile Haines’in yaşadığı Martello kulesi Hamlet ’teki Elsinor kalesini hatırlatır. Bunun yanında romanda geçen Baba Oğul fikri de Homeros’un Odysseia destanına gönderme yapılır. Orhan Pamuk’un Yeni Hayat’ında sayfanın başında karakterin bir gün bir kitap okudum bütün hayatım değişti demesi Dante’nin eserine göndermedir. Bu da metinler arasılık örneğidir.

• Modern yazında kültürel çoğunluk yoktur. Postmodern yazında ise kültürel çoğunluk vardır. Eserlerde tarih, Mitoloji, günlük, mektup gibi türler harmanlanmıştır. Örneğin; Oğuz Atay’ın Tutunamayanlar romanında Turgut’un Tanrıya mektup yazması gibi Tanrıya neden onu yalnız bıraktın diyerek mektubunda Tanrıya suçlayıcı sitemi vardır.

Allah’ım, onu neden yalnız bıraktın? Neden, yalnızlığının Verdiği çaresizlikle can sıkıcı ilişkiler kurmasına izin verdin ?(Tutunamayanlar, s. 199).

Ayrıca Türk tarihi ile ilgili ansiklopedi ve Mitolojik bilgiler yer alır. Düzgen silik adlı gencin daha önce tuttuğu günlükten alınan bölümlerle garip hayvanlar ansiklopedisinden alınan pasajlarla doludur.

Adalet Ağaoğlu’nun Hayır adlı romanında Aysel, bir hayatın kırıntıları adlı defterine sığınarak günlük tutar. Günlüğüyle bir geçmişe bir de anı yaşar.

Modern yazında şiirsel bir dil kullanılır. Örneğin; Dante’nin Yeni hayatında sevgilisine yazdığı şiirlerde bu anlatıma örnektir. Eserde şiirlerin açıklamaları, soneler ve baladlar vardır.

Bilmem ki hangisini konu etmeli

Yazmak isterim bilmem ne demeli

Sevdalı bir şaşkınlık sarar böylece beni (Dante, s. 26)

• Modern yazında gerçekçilik vardır. Postmodern ise gerçeği olduğu gibi aktarmazlar. Kurmaca vardır. Belirli bir son yoktur. Son belirsizdir. Boşluklar bırakılır. O boşlukları da tamamlayan okurdur. Her okurun yorumlanması açık bırakılır. Becketti’in godot’u beklerken eserinde olduğu gibi her Okur godoyu farklı yorumlar. Kimilerine göre Godo; Tanrı kimilerine göre özgürlüktür. Bu durum herkesin bakış açısına göre değişir. Bundan dolayı modern yazını tek bir konu tek bir bakış açısından verilir. Postmodern ise çok yönlü, çok kültürlü değişik bakış açılarla eserler yazılır.